Last Update :
30 Jun 2025
હિંદુ ધર્મમાં, તુલસીને માતાનો દરજ્જો આપવામાં આવ્યો છે. તેને માત્ર એક પવિત્ર છોડ માનવામાં આવતો નથી, પરંતુ તેની પૂજા ભગવાન વિષ્ણુ અને શ્રી કૃષ્ણની પૂજાનો એક અભિન્ન ભાગ છે. પરંતુ, શ્રાવણ મહિનામાં તુલસીના પાન તોડવા પર પ્રતિબંધ છે.
GSTVની એપ્લિકેશન ડાઉનલોડ કરો
આ પાછળ ધાર્મિક, આધ્યાત્મિક અને શાસ્ત્રોક્ત કારણો છે, જે દરેક ભક્ત માટે જાણવું જરૂરી છે:-
તુલસી માતા અને ભગવાન વિષ્ણુ વચ્ચેનો ખાસ સંબંધ
શાસ્ત્રોમાં વર્ણવેલ છે કે તુલસી માતા ભગવાન વિષ્ણુને ખૂબ પ્રિય છે. શ્રાવણ મહિનામાં ભગવાન શિવની ખાસ પૂજા કરવામાં આવે છે અને દેવશયની એકાદશી પછી ભગવાન વિષ્ણુ યોગ નિદ્રામાં જાય છે. આવી સ્થિતિમાં, તુલસી માતા પણ આરામ કરે છે. તેમના પાંદડા તોડવા એ તેમની નિંદા માનવામાં આવે છે. આ સમયગાળાને "તુલસી નિષેધ કાળ" કહેવામાં આવે છે.
ગરુડ પુરાણ અને ધાર્મિક ગ્રંથોમાં નિષેધ
ગરુડ પુરાણ, પદ્મ પુરાણ અને વિષ્ણુ ધર્મસૂત્રમાં સ્પષ્ટપણે ઉલ્લેખ છે કે એકાદશીથી કાર્તિક શુક્લ એકાદશી તુલસી વિવાહ સુધી તુલસીના પાન તોડવા ન જોઈએ. આ સમયગાળાને તુલસીજીનો 'નિદ્રાકાળ' કહેવામાં આવે છે. આ સમયે તેમનું અપમાન કરવું એ પુણ્ય નથી પણ પાપ છે.
છોડનો ચેતના અને આરામનો સમયગાળો
હિંદુ ધર્મમાં, વૃક્ષો અને છોડને ફક્ત જૈવિક તત્વો માનવામાં આવતા નથી, પરંતુ તેમને ચેતન માનવામાં આવે છે. શ્રાવણ મહિનામાં વધુ પડતા વરસાદ અને ભેજને કારણે, તુલસીની ઊર્જા શોષવાની શક્તિ ઓછી થાય છે. આ સમયે તેઓ 'તપસ્યા'માં મગ્ન માનવામાં આવે છે અને તેમને ખલેલ પહોંચાડવી અશુભ માનવામાં આવે છે.
જો તુલસી તોડવામાં આવે તો શિવ પૂજા નિરર્થક માનવામાં આવે છે
શ્રાવણ મહિનો શિવભક્તિનો એક મહાન તહેવાર છે. આ મહિનામાં, શિવલિંગ પર બેલના પાન, પાણી, દૂધ વગેરે ચઢાવવામાં આવે છે, પરંતુ તુલસીના પાનનો ઉપયોગ પ્રતિબંધિત છે. જો કોઈ અજાણતાં તુલસી તોડીને શિવને અર્પણ કરે છે, તો શાસ્ત્રો અનુસાર તે પૂજા નિરર્થક માનવામાં આવે છે.
પ્રકૃતિ સંરક્ષણનું પ્રતીક
શ્રાવણ મહિનામાં તુલસીના છોડમાં નવી કળીઓ દેખાય છે. જો આ સમયે તેને વારંવાર તોડવામાં આવે તો છોડ નબળો પડી શકે છે. ધાર્મિક નિષેધ માત્ર આધ્યાત્મિક જ નથી, પરંતુ કુદરતી સંતુલન જાળવવાનો એક સૂક્ષ્મ પ્રયાસ પણ છે.
શ્રાવણ મહિનામાં તુલસી ન તોડવી એ માત્ર ધાર્મિક પરંપરા નથી, પરંતુ પ્રકૃતિ, ભક્તિ અને બ્રહ્માંડ ઊર્જા વચ્ચે સંતુલન જાળવવાનો પાઠ છે. તેથી શ્રાવણ મહિનામાં તુલસી માતાનો આદર કરો, અને તેમને શાંતિથી આરામ કરવા દો.
નોંધ:- આ લેખમાં આપવામાં આવેલી તમામ માહિતી વિવિધ સ્રોતો જેવા કે - પંચાંગો/ ઉપદેશો/ ધાર્મિક માન્યતાઓ/જ્યોતિષીઓ/ શાસ્ત્રોમાંથી સંકલિત કરવામાં આવી છે અને તમને પ્રસારિત કરવામાં આવી છે. અમારો હેતુ માત્ર માહિતી પૂરી પાડવાનો છે. GSTV આની પુષ્ટિ નથી કરતું. તેના માટે કોઈ નિષ્ણાતનું માર્ગદર્શન લેવું.
