
રક્ષાબંધન ફક્ત ભાઈ-બહેનના પ્રેમનો ઉત્સવ જ નથી, પણ એક ગહન આધ્યાત્મિક સંકેત પણ છે. રાખી અને જનેઉ - આ બંને દોરા દેખાવમાં સામાન્ય લાગે છે, પરંતુ તેમાં આધ્યાત્મિક ચેતના અને ફરજનો છુપાયેલો સંદેશ છે.
ચાલો આપણે આ બંને વચ્ચેના પવિત્ર અને ગહન તફાવતને સમજીએ:-
૧. રક્ષાબંધન ૨૦૨૫ ક્યારે છે?
રક્ષાબંધન ૨૦૨૫માં ૯ ઓગસ્ટ, શનિવારે ઉજવવામાં આવશે. આ તહેવાર પવિત્ર પ્રેમ અને ભાઈ-બહેનના રક્ષણના સંકલ્પનું પ્રતીક છે. આ દિવસે બહેનો તેમના ભાઈઓના કાંડા પર રાખડી બાંધે છે અને તેમના લાંબા આયુષ્યની કામના કરે છે. ભાઈઓ પણ તેમની બહેનોનું રક્ષણ કરવાનું અને તેમને ભેટ આપવાનું વચન આપે છે.
રાખી અને જનેઉ
બહેન ભાઈના કાંડા પર રાખડી બાંધે છે, જે રક્ષણ, સ્નેહ અને વિશ્વાસનું બાહ્ય પ્રતીક છે. પવિત્ર દોરો એક બ્રહ્મસૂત્ર છે, જેને પહેરીને બ્રાહ્મણો, ક્ષત્રિયો કે વૈશ્ય ધર્મનું પાલન કરવા, વેદોનો અભ્યાસ કરવા અને સંયમ રાખવા માટે આંતરિક પ્રતિજ્ઞા લે છે. રાખડી પ્રેમનું બંધન છે અને પવિત્ર દોરો સંયમ અને ધર્મનો માર્ગ છે.
રાખડી સામાજિક છે, પવિત્ર દોરો વૈદિક છે
રાખીની પ્રથા લોકોમાં વ્યાપક છે, જ્યારે પવિત્ર દોરો વેદ અને ધાર્મિક ગ્રંથોમાં વર્ણવેલ વૈદિક વિધિ છે.
રાખડી દરેક જાતિ અને સમુદાયમાં ઉજવવામાં આવે છે, પરંતુ પવિત્ર દોરો ઉપનયન વિધિ પછી જ પહેરવામાં આવે છે.
રાખડી રક્ષણનું વચન છે, પવિત્ર દોરો સ્વ-બચાવનું પ્રતિજ્ઞા છે
રાખીમાં, ભાઈ તેની બહેનનું રક્ષણ કરવાની પ્રતિજ્ઞા લે છે, આ સંબંધ શારીરિક (શરીર) રક્ષણનું પ્રતીક છે.
પવિત્ર દોરો પહેરીને, વ્યક્તિ પોતાના આત્માનું રક્ષણ કરવાની અને વાસના, ક્રોધ અને લોભ જેવા આંતરિક દુશ્મનો પર વિજય મેળવવાની પ્રતિજ્ઞા લે છે.
રાખડી એક દિવસનો તહેવાર છે, જનોઈ જીવનભરની સાધના
રક્ષાબંધન એક દિવસનો તહેવાર છે, પરંતુ જનોઈ લાંબા ગાળાની સાધના છે.
રાખડી દર વર્ષે બાંધવામાં આવે છે, પરંતુ જનોઈ જીવનમાં ફક્ત એક જ વાર પહેરવામાં આવે છે અને દૈનિક નિયમો સાથે ઉજવવામાં આવે છે.
રાખડીમાં બહેનની શ્રદ્ધા, જનોઈમાં ઋષિઓની પરંપરા
રાખી એ બહેનની લાગણીઓ અને શ્રદ્ધા - સ્નેહ અને રક્ષણનું કેન્દ્ર છે.
બીજી બાજુ, જનોઈએ વેદ, ઋષિઓ, પૂર્વજો અને અગ્નિની પવિત્ર પરંપરાનું પ્રતીક છે. જે ધર્મ અને જ્ઞાનની સાધના સાથે જોડાયેલ છે.
રાખડી અને જનોઈ - બંને પવિત્ર દોરા છે. એક સામાજિક પ્રેમની ઘોષણા છે, બીજો આધ્યાત્મિક ઉત્થાનનો પ્રવેશદ્વાર છે. જો આપણે રક્ષાબંધન 2025માં આ બંનેનો અર્થ સમજીએ, તો ભક્તિ અને કર્તવ્ય બંને પ્રાપ્ત કરી શકાય છે.