Last Update :
07 Feb 2025
RBIના નવા ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રાએ નાણાકીય નીતિ સમિતિ (MPC) ની પહેલી બેઠકમાં લેવાયેલા નિર્ણયોની જાહેરાત કરતી વખતે રેપો રેટમાં 0.25 ટકાનો ઘટાડો કર્યો છે. આ કારણે, આગામી દિવસોમાં તમને સસ્તી લોનની ભેટ મળી શકે છે. આ સાથે, તમારા ચાલુ EMIમાં પણ ઘટાડો થઈ શકે છે.
GSTVની એપ્લિકેશન ડાઉનલોડ કરો
રેપો રેટ એ ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) દ્વારા વાણિજ્યિક બેંકોને ધિરાણ આપવા માટે વસૂલવામાં આવતો વ્યાજ દર છે. જ્યારે RBI રેપો રેટ ઘટાડે છે, ત્યારે તેની સીધી અસર બેંકોના ઉધાર ખર્ચ પર પડે છે. ચાલો સમજીએ કે રેપો રેટમાં ઘટાડો EMI કેવી રીતે ઘટાડે છે...
1. બેંકોનો ઉધાર ખર્ચ ઘટે છે: જ્યારે RBI રેપો રેટ ઘટાડે છે, ત્યારે બેંકો માટે રિઝર્વ બેંક પાસેથી પૈસા ઉધાર લેવાનો ખર્ચ ઘટે છે. આનાથી બેંકોને સસ્તી લોન આપવાની તક મળે છે.
2. બેંકો દ્વારા વ્યાજ દરમાં ઘટાડો: બેંકો હોમ લોન, કાર લોન અને અન્ય લોન પર વ્યાજ દર (લોન વ્યાજ દર) ઘટાડીને આ સસ્તા પૈસાનો લાભ તેમના ગ્રાહકોને આપે છે.
3. EMI પર અસર: એક બેંકના શાખા મેનેજરે જણાવ્યું હતું કે જ્યારે લોન પર વ્યાજ દર ઘટે છે, ત્યારે ગ્રાહકોના EMI (માસિક હપ્તા) પણ ઘટે છે. EMI લોનની રકમ, વ્યાજ દર અને લોનની મુદત પર આધાર રાખે છે. ઓછા વ્યાજ દરને કારણે EMI ની રકમ ઓછી થાય છે કારણ કે વ્યાજની ચુકવણી ઓછી હોય છે.
ઉદાહરણ તરીકે, જો તમે 20 વર્ષ માટે 8% વ્યાજ દરે 30 લાખ રૂપિયાની હોમ લોન લીધી હોય, તો તમારી EMI લગભગ 25,000 રૂપિયા હશે. જો વ્યાજ દર ઘટીને 7% થાય છે, તો EMI ઘટીને લગભગ 23,000 રૂપિયા થઈ જશે.
આમ, રેપો રેટ ઘટાડવાથી બેંકોનો ઉધાર ખર્ચ ઘટે છે, જેના કારણે લોન પર વ્યાજ દર ઘટે છે અને તેથી EMI ઘટે છે.
ફુગાવા અને વ્યાજ દરો વચ્ચેનો સંબંધ
આર્થિક નિષ્ણાતોના મતે, જ્યારે લોન સસ્તી હોય છે, ત્યારે લોકો EMI ને કારણે લોન લે છે અને મુક્તપણે ખર્ચ કરે છે. લોન ગ્રાહકોની ખરીદ શક્તિમાં વધારો કરે છે. તે જ સમયે, જ્યારે રેપો રેટ વધે છે, ત્યારે લોન મોંઘી થઈ જાય છે. આવી સ્થિતિમાં, લોકો ખૂબ જ કાળજીપૂર્વક ખર્ચ કરે છે. ઉપરાંત, કંપનીઓ વિસ્તરણ પર પણ વધારે ખર્ચ કરતી નથી. આના કારણે માંગમાં નરમાઈની સાથે ફુગાવો પણ ઘટે છે.
રેપો રેટ (રેપો રેટ અથવા રિપરચેઝ રેટ)
બધી બેંકોને તેમના રોજિંદા કામકાજ માટે ક્યારેક ક્યારેક મોટી રકમની જરૂર પડે છે, અને આવી સ્થિતિમાં, તેમની પાસે સૌથી સરળ વિકલ્પ એ છે કે દેશની કેન્દ્રીય બેંક એટલે કે RBI પાસેથી ટૂંકા ગાળાની લોન લેવી. રિઝર્વ બેંક આવી રાતોરાત લોન પર જે દરે વ્યાજ વસૂલ કરે છે તેને રેપો રેટ કહેવામાં આવે છે.
રિવર્સ રેપો રેટ
તેના નામ પરથી જ સ્પષ્ટ છે કે તે રેપો રેટની વિરુદ્ધ છે. હવે વિચારો, ક્યારેક દિવસભર કામ કર્યા પછી, બેંકો પાસે મોટી રકમ બચી જાય છે, પછી બેંકો તે રકમ થોડા સમય માટે રિઝર્વ બેંકમાં જમા કરાવે છે, જેના પર તેમને RBI તરફથી વ્યાજ મળે છે. આ રાતોરાત રકમ પર RBI બેંકોને જે દરે વ્યાજ આપે છે તેને રિવર્સ રેપો રેટ કહેવામાં આવે છે.
