Last Update :
26 Jun 2025
દરેક માતા-પિતાનું સપનું હોય છે કે તેનું બાળક એક સારો વ્યક્તિ બને, પ્રગતિ કરે અને સમાજમાં નામ કમાય. તે તેના બાળકોને દરેક ખુશી આપવા માંગે છે, પછી ભલે તે શિક્ષણ હોય, સંસ્કૃતિ હોય કે સુરક્ષા હોય. પરંતુ બાળકોનું ભવિષ્ય ફક્ત પૈસા કે વસ્તુઓ આપીને બનતું નથી. જો બાળકને યોગ્ય વિચાર અને સાચો રસ્તો ન બતાવવામાં આવે, તો તે ભટકી શકે છે. બાળકનો ખરો ઉછેર ત્યારે જ થાય છે જ્યારે તેને નાનપણથી જ સારા અને ખરાબની ઓળખ કરવાનું શીખવવામાં આવે. આ માટે માતાપિતા પોતે શીખે અને તેના બાળકોને તે જ બાબતો શીખવે તે જરૂરી છે. આચાર્ય ચાણક્યએ પરિવાર, શિક્ષણ અને બાળકોના ઉછેર વિશે ઘણી બધી એવી વાતો કહી છે, જે આજના સમયમાં પણ સંપૂર્ણપણે લાગુ પડે છે. જો આપણે બાળકોના ઉછેરમાં આ બાબતોનો સમાવેશ કરીએ, તો તે માત્ર સફળ લોકો જ નહીં પણ સારા નાગરિક પણ બનશે. આજના બદલાતા જીવનશૈલી અને ડિજિટલ યુગમાં જ્યાં બાળકો ઘણી બધી બાબતોથી પ્રભાવિત થાય છે, ત્યાં આચાર્ય ચાણક્યની આ નીતિઓ તેને યોગ્ય દિશા આપવાનું કામ કરી શકે છે. કેટલીક એવી મહત્વપૂર્ણ નીતિઓ વિશે વાત કરી રહ્યા છીએ જે દરેક બાળકને શીખવવી જોઈએ.
GSTVની એપ્લિકેશન ડાઉનલોડ કરો
સત્ય અને પ્રામાણિકતાનું મહત્ત્વ સમજાવો
આચાર્ય ચાણક્ય કહેતા હતા કે વ્યક્તિ તેની સત્યતા અને તેના કાર્યથી ઓળખાય છે. જો બાળક જૂઠું બોલતા શીખી જાય, તો તે વિશ્વાસપાત્ર રહેશે નહીં. માતાપિતાએ શરૂઆતથી જ તેના બાળકોને શીખવવું જોઈએ કે પરિસ્થિતિ ગમે તે હોય, સત્ય બોલવું કેટલું મહત્વપૂર્ણ છે.
મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવાનું શીખવો, તેનાથી ભાગવાનું નહીં
જીવનમાં કોઈને કોઈ સમયે મુશ્કેલીઓ ચોક્કસ આવે છે. ચાણક્યની નીતિ કહે છે કે જે વ્યક્તિ પડકારોથી ડરતો નથી તે જ આગળ વધે છે. બાળકોને કહો કે પડવું ખરાબ નથી, પરંતુ પડ્યા પછી ઉભા થવું મહત્વપૂર્ણ છે. દરેક સમસ્યાનો ચોક્કસ કોઈને કોઈ ઉકેલ હોય છે.
આત્મનિર્ભર બનવાની આદત કેળવો
બાળકોને બાળપણથી જ નાના નાના કામ જાતે કરવાનું શીખવો. જેમ કે પોતાની બેગ પેક કરવી, પોતાનો પલંગ બનાવવો અથવા પોતાના રમકડાંની સંભાળ રાખવી. આનાથી તેનો આત્મવિશ્વાસ વધશે અને તે બીજા પર આધાર રાખવાનું બંધ કરશે. આચાર્ય ચાણક્ય માનતા હતા કે આત્મનિર્ભર વ્યક્તિ ક્યારેય નબળો પડતો નથી.
સારા મૂલ્યો અને વર્તન શીખવો
અભ્યાસની સાથે સારા મૂલ્યો પણ મહત્વપૂર્ણ છે. આચાર્ય ચાણક્ય કહેતા હતા કે જો કોઈ વ્યક્તિ પાસે જ્ઞાન હોય પણ કોઈ મૂલ્યો ન હોય, તો તે સમાજ માટે ખતરો બની શકે છે. બાળકોને નમ્રતા, આદર અને સહિષ્ણુતા જેવા ગુણો સમજાવો.
ખરાબ સંગતથી દૂર રહેવાનું શીખવો
આચાર્ય ચાણક્ય કહેતા હતા કે સંગતનો ઊંડો પ્રભાવ પડે છે. જો બાળક ખોટા મિત્રો સાથે રહે છે, તો તેના વિચારો અને આદતો પણ આવી જ બની જશે. તેને હંમેશા સમજદારીપૂર્વક મિત્રો બનાવવા અને ખરાબ સંગતથી દૂર રહેવાનું શીખવો.
સમયનો યોગ્ય ઉપયોગ કરવાનું શીખવો
આચાર્ય ચાણક્ય માનતા હતા કે જે સમયને મહત્વ આપે છે તે જ આગળ વધે છે. બાળકોને કહો કે રમતગમત મહત્વપૂર્ણ છે પણ અભ્યાસ, આરામ અને ઘરના કામ પણ એટલા જ મહત્વપૂર્ણ છે. બાળપણથી જ તેનામાં દિવસનો સમય વહેંચવાની ટેવ નાખો.
ગુસ્સા પર કાબુ રાખવાનું શીખવો
બાળકોને શીખવો કે ગુસ્સો કરવો એ કોઈ સમસ્યાનો ઉકેલ નથી. આચાર્ય ચાણક્ય કહેતા હતા કે જે પોતાના ગુસ્સા પર કાબુ રાખે છે તે જ સાચો વિજેતા છે. જો બાળક ગુસ્સે હોય તો તેને પ્રેમથી સમજાવો અને શાંત રહેવાના રસ્તાઓ જણાવો.
બીજાઓને મદદ કરવાની ભાવના જગાડો
ચાણક્ય નીતિમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે વ્યક્તિએ એવું જીવન જીવવું જોઈએ જેનાથી બીજાઓને પણ ફાયદો થાય. બાળપણથી જ બાળકોમાં દયા, સહયોગ અને મદદની ભાવના જગાડો. તેને સમજાવો કે નાના હોય કે મોટા, દરેકનું સન્માન કરવું જોઈએ.
