Last Update :
05 Jun 2025
દુનિયાભરમાં ભગવાન શિવના લાખો મંદિરો છે, પરંતુ આમાંથી કેટલાક મંદિરો તેમની રહસ્યમયતા અને ચમત્કારોને કારણે ખાસ છે. આ પ્રખ્યાત અને અદ્ભુત મંદિરોમાંનું એક ઓમકારેશ્વર મંદિર છે, જે મધ્યપ્રદેશના ખંડવા જિલ્લામાં નર્મદા નદીની મધ્યમાં આવેલું છે.
GSTVની એપ્લિકેશન ડાઉનલોડ કરો
આ મંદિર ફક્ત આધ્યાત્મિક દૃષ્ટિકોણથી જ મહત્વપૂર્ણ નથી, પરંતુ ઘણી પૌરાણિક માન્યતાઓ અને ચમત્કારિક વાર્તાઓ તેની સાથે જોડાયેલી છે, જે તેને હિન્દુઓ માટે ખૂબ જ ખાસ તીર્થસ્થાન બનાવે છે.
ઓમકારેશ્વર - 12 જ્યોતિર્લિંગોમાં ચોથું
ઓમકારેશ્વર મંદિર ભારતના 12 જ્યોતિર્લિંગોમાં ચોથું સ્થાન ધરાવે છે. જ્યોતિર્લિંગ એ પવિત્ર સ્થળ છે જ્યાં ભગવાન શિવનું જ્યોતિ (પ્રકાશ) સ્વરૂપ પ્રગટ થયું હતું. આ મંદિર નર્મદા નદીની મધ્યમાં સ્થિત ઓમકાર પર્વત પર બનેલું છે, જેને ભક્તિ અને આદરનું અત્યંત મહત્વપૂર્ણ કેન્દ્ર માનવામાં આવે છે. આ મંદિરનો ઉલ્લેખ સ્કંદ પુરાણ, શિવ પુરાણ અને વાયુ પુરાણ જેવા હિન્દુ શાસ્ત્રોમાં વિગતવાર કરવામાં આવ્યો છે. પુરાણો અનુસાર, આ તે સ્થાન છે જ્યાં બ્રહ્માજીના મુખમાંથી "ઓમ" શબ્દ ઉત્પન્ન થયો હતો, અને આ જ કારણ છે કે અહીંના શિવલિંગનો આકાર પણ ઓમના આકારમાં છે.
ઓમનું રહસ્ય અને ભગવાન શિવનું સ્વરૂપ
ઓમકારેશ્વર શિવલિંગનું સ્વરૂપ ખૂબ જ અનોખું અને પ્રતીકાત્મક છે. આ જ્યોતિર્લિંગ ઓમના આકારમાં છે, જેને બ્રહ્માંડનો સૌથી પવિત્ર ધ્વનિ માનવામાં આવે છે. આ સ્થાનનું આધ્યાત્મિક મહત્વ પણ વધે છે કારણ કે એવું માનવામાં આવે છે કે "ઓમ" શબ્દ અહીં ઉદ્ભવ્યો છે, અને આ જ કારણ છે કે બધા ધાર્મિક મંત્રો અને વેદોના પાઠ હંમેશા "ઓમ" થી શરૂ થાય છે. આ મંદિરના જ્યોતિર્લિંગના દર્શન માટે ભક્તો દૂર-દૂરથી આવે છે.
ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતીનું વિશ્રામ સ્થાન
ઓમકારેશ્વર મંદિરમાં એક અનોખી માન્યતા છે જે તેને અન્ય જ્યોતિર્લિંગોથી અલગ બનાવે છે. એવું કહેવાય છે કે ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતી દરરોજ ત્રણ લોકના દર્શન કર્યા પછી આ મંદિરમાં આરામ કરે છે. એવું પણ માનવામાં આવે છે કે તેઓ રાત્રે ચોસર પણ વગાડે છે. આ કારણોસર, અહીં "શયન આરતી" નો એક ખાસ કાર્યક્રમ યોજવામાં આવે છે, જે મંદિરની એક અનોખી પરંપરા છે.
શયન આરતી પછી, મંદિરમાં એક ચેસ બોર્ડ અને ડાઇસ બોર્ડ શણગારવામાં આવે છે. આ એક ચમત્કાર છે જે મંદિરના પુજારીઓ અને ભક્તો દરરોજ જોઈ શકે છે. એવું કહેવાય છે કે જ્યારે બીજા દિવસે સવારે મંદિરના દરવાજા ખોલવામાં આવે છે, ત્યારે ચેસ બોર્ડ પરના ડાઇસ ઊંધા મળી આવે છે. આ રહસ્યમય ઘટના ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતીના રમત સાથે જોડાયેલી છે.
ગુપ્ત આરતી અને પૂજારીઓની સેવા
ઓંકારેશ્વર મંદિરમાં ગર્ભગૃહની અંદર ગુપ્ત આરતી કરવામાં આવે છે. આ આરતીમાં ફક્ત પુજારીઓ જ ભાગ લે છે અને ગર્ભગૃહમાં પ્રવેશ કરે છે અને ભગવાન શિવની પૂજા કરે છે. આ ગુપ્ત આરતીનો હેતુ ભગવાન શિવની દૈવી હાજરી અને રહસ્યમય શક્તિ જાળવી રાખવાનો છે. આ આરતીમાં પુજારીઓ ભગવાન શિવનો અભિષેક અને વિશેષ પૂજા કરે છે, જે ભક્તો માટે અત્યંત મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે.
તીર્થસ્થાનનું છેલ્લું સ્થાન - ઓમકારેશ્વર
હિન્દુ માન્યતાઓ અનુસાર, ભારતના અન્ય પવિત્ર તીર્થસ્થાનોની મુલાકાત લીધા પછી, ઓમકારેશ્વર જ્યોતિર્લિંગના દર્શન અને પૂજાનું વિશેષ મહત્વ છે. ભક્તો બધા તીર્થસ્થાનોનું પવિત્ર જળ લઈને ઓમકારેશ્વર આવે છે અને અહીં નર્મદા નદીમાં અર્પણ કરે છે. આમ કરવાથી, તેમની યાત્રા પૂર્ણ માનવામાં આવે છે અને આધ્યાત્મિક શાંતિ પ્રાપ્ત થાય છે.
ઓમકારેશ્વર અને અમલેશ્વર - બે જ્યોતિર્લિંગ
ઓમકારેશ્વર મંદિરની સાથે, અમલેશ્વર પણ એક પ્રખ્યાત જ્યોતિર્લિંગ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે વિંધ્ય પર્વતના રાજાએ અહીં કઠોર તપસ્યા કરી હતી અને ભગવાન શિવને વિંધ્ય ક્ષેત્રમાં કાયમી નિવાસ કરવા માટે પ્રાર્થના કરી હતી. ભગવાન શિવે તેમની ઇચ્છા સ્વીકારી અને અહીં જ્યોતિર્લિંગની સ્થાપના કરી. ઓમકારેશ્વર અને અમલેશ્વર બંનેને શિવલિંગ જ્યોતિર્લિંગ માનવામાં આવે છે, જે ભક્તોને પોતપોતાના સ્થાનો પર આશીર્વાદ આપે છે.
નોંધ:- આ લેખમાં આપવામાં આવેલી તમામ માહિતી વિવિધ સ્રોતો જેવા કે - પંચાંગો/ ઉપદેશો/ ધાર્મિક માન્યતાઓ/જ્યોતિષીઓ/ શાસ્ત્રોમાંથી સંકલિત કરવામાં આવી છે અને તમને પ્રસારિત કરવામાં આવી છે. અમારો હેતુ માત્ર માહિતી પૂરી પાડવાનો છે. GSTV આની પુષ્ટિ નથી કરતું. તેના માટે કોઈ નિષ્ણાતનું માર્ગદર્શન લેવું.
