Last Update :
18 Jun 2025
મોટી આંખો, નાકની ચૂક અને અધૂરું શરીર... ભગવાન જગન્નાથજીની મૂર્તિ પોતાનામાં ખૂબ જ સુંદર અને અલગ દેખાય છે. જોકે પુરીના જગન્નાથ મંદિરમાં ઘણા એવા રહસ્યો રહેલા છે, જે આજ સુધી કોઈ શોધી શક્યું નથી. તે જ સમયે, પુરી મંદિરમાં બિરાજમાન ભગવાન જગન્નાથની મૂર્તિ પણ આ ધામના વણઉકેલાયેલા રહસ્યોમાંનું એક છે. ભગવાન જગન્નાથજીની મૂર્તિ હજુ પણ અધૂરી છે. શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે હિન્દુ ધર્મમાં જે રીતે અન્ય દેવી-દેવતાઓની મૂર્તિઓ છે, તે બધામાં ભગવાન જગન્નાથજીનું સ્વરૂપ આટલું અલગ કેમ છે? ચાલો આ લેખમાં તમને જણાવીએ કે ભગવાન જગન્નાથ કેમ અલગ દેખાય છે.
GSTVની એપ્લિકેશન ડાઉનલોડ કરો
ભગવાન જગન્નાથની મૂર્તિ અન્ય તમામ પરંપરાગત હિન્દુ મૂર્તિઓથી અલગ છે કારણ કે તે અધૂરી દેખાય છે. ભગવાન જગન્નાથજી હાથ અને પગ વગર દેખાય છે પરંતુ તેમની આંખો મોટી ગોળ છે અને તેમણે નાકની વીંટી પહેરી છે. ભગવાન જગન્નાથના આ અનોખા સ્વરૂપ પાછળ ઘણી પૌરાણિક વાર્તાઓ અને માન્યતાઓ છે.
ભગવાન જગન્નાથની અધૂરી મૂર્તિનું રહસ્ય
હિંદુ ધર્મની પૌરાણિક કથા અનુસાર, રાજા ઇન્દ્રદ્યુમ્ન ભગવાન જગન્નાથનું મંદિર બનાવી રહ્યા હતા. રાજા ઇન્દ્રદ્યુમ્ને ભગવાન જગન્નાથની મૂર્તિ બનાવવાનું કામ દિવ્ય શિલ્પકાર વિશ્વકર્માને સોંપ્યું, પરંતુ વિશ્વકર્માએ રાજા સમક્ષ એક શરત મૂકી કે જ્યાં સુધી તેઓ મૂર્તિઓ નહીં બનાવે ત્યાં સુધી કોઈ આ રૂમમાં પ્રવેશ કરશે નહીં અને જો કોઈ મૂર્તિ બનાવતી વખતે રૂમમાં પ્રવેશ કરશે તો તે મૂર્તિને અધૂરી છોડીને ચાલ્યો જશે.
રાજા વિશ્વકર્માની આ શરત સ્વીકારી અને મૂર્તિનું કામ શરૂ થયું. પરંતુ રાજાના મનમાં હંમેશા આ ઇચ્છા રહેતી હતી કે તે મૂર્તિ બનતી જુએ. આવી સ્થિતિમાં, રાજા દરવાજાની બીજી બાજુ ઊભા રહેતા અને મૂર્તિ બનતી હોવાનો અવાજ સાંભળતા. એક દિવસ જ્યારે રાજાને અંદરથી કોઈ અવાજ ન સંભળાયો, ત્યારે તેમણે વિચાર્યું કે મૂર્તિઓનું કામ પૂર્ણ થઈ ગયું છે અથવા વિશ્વકર્મા કામ છોડીને ચાલ્યા ગયા છે.
આવી સ્થિતિમાં, રાજાએ રૂમનો દરવાજો ખોલ્યો અને આ જોઈને, વિશ્વકર્મા ગુસ્સે થઈ ગયા અને ગાયબ થઈ ગયા. કહેવાય છે કે ત્યારથી ભગવાન જગન્નાથ, ભાઈ બલરામ અને સુભદ્રાની મૂર્તિ અધૂરી રહી ગઈ. હિન્દુ ધર્મમાં અધૂરી મૂર્તિની પૂજા કરવી અશુભ છે, પરંતુ પુરી ધામમાં ભગવાન જગન્નાથની મૂર્તિની ભક્તિભાવથી પૂજા કરવામાં આવે છે.
ભગવાન જગન્નાથના વિવિધ સ્વરૂપ
મોટી આંખો:- ભગવાન જગન્નાથની મોટી આંખો તેમની સર્વવ્યાપીતાનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે, જે બધું જુએ છે.
હાથ અને પગનો અભાવ:- માન્યતાઓ અનુસાર, જગન્નાથજીની મૂર્તિની અપૂર્ણતા બ્રહ્માના નિરાકાર સ્વરૂપનું પ્રતીક છે.
લાકડાનો ઉપયોગ:- ભગવાન જગન્નાથ, બલભદ્ર અને સુભદ્રાની મૂર્તિઓ લીમડાના લાકડામાંથી બનેલી છે, જેને 'દારુ બ્રહ્મા' કહેવામાં આવે છે.
12 વર્ષમાં બદલાવ:- ભગવાન જગન્નાથની મૂર્તિ દર 12 વર્ષે બદલવામાં આવે છે અને આ ખાસ વિધિને 'નવકાલેવર' કહેવામાં આવે છે.
નોંધ:- આ લેખમાં આપવામાં આવેલી તમામ માહિતી વિવિધ સ્રોતો જેવા કે - પંચાંગો/ ઉપદેશો/ ધાર્મિક માન્યતાઓ/જ્યોતિષીઓ/ શાસ્ત્રોમાંથી સંકલિત કરવામાં આવી છે અને તમને પ્રસારિત કરવામાં આવી છે. અમારો હેતુ માત્ર માહિતી પૂરી પાડવાનો છે. GSTV આની પુષ્ટિ નથી કરતું. તેના માટે કોઈ નિષ્ણાતનું માર્ગદર્શન લેવું.
