હિન્દુ ધર્મમાં લગ્નના કેટલા પ્રકાર છે? જેમાં વર-કન્યા એકબીજાને હાર પહેરાવે છે તેને શું કહેવાય?

લગ્ન જીવનનો સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ અને સુંદર તબક્કો છે. હિંદુ ધર્મના 16 સંસ્કારોમાં લગ્ન એ 14મો સંસ્કાર છે. જો આપણે આજની વાત કરીએ તો આપણે ફક્ત લવ મેરેજ અને એરેન્જ્ડ મેરેજ વિશે સાંભળીએ છીએ, પરંતુ શું તમે જાણો છો કે લગ્ન કેટલા પ્રકારના હોય છે? જેમાં વર-કન્યા એકબીજાને હાર પહેરાવે છે તેને શું કહેવાય છે? ચાલો જાણીએ લગ્ન સાથે જોડાયેલી રસપ્રદ માહિતી.

GSTVની એપ્લિકેશન ડાઉનલોડ કરો

   

આ પણ વાંચો: સોમવારે કરો આ ઉપાય, ગંભીર સમસ્યાઓથી મળશે રાહત

લગ્નના કેટલા પ્રકાર છે?

લગ્ન એ માત્ર બે લોકોનું મિલન નથી પરંતુ તે હિન્દુ ધર્મમાં એક ધાર્મિક સંસ્કાર છે. હિંદુ ધર્મમાં 8 પ્રકારના લગ્નોનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. આ લગ્નોમાં શ્રેષ્ઠ સ્થાન બ્રહ્મ લગ્નને અને સૌથી નીચું સ્થાન પિશાચી લગ્નને આપવામાં આવ્યું છે. આ આઠ લગ્નોમાં બ્રહ્મ, દૈવ, અર્ષ, પ્રજાપત્ય, અસુર, ગાંધર્વ, રાક્ષસ અને પિશાચી લગ્નનો સમાવેશ થાય છે.

બ્રહ્મ લગ્ન

16 ધાર્મિક વિધિઓમાં માત્ર બ્રહ્મ લગ્નનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. બ્રહ્મ લગ્ન વર અને કન્યા બંનેની સંમતિથી થાય છે. આ લગ્નમાં વૈદિક રિવાજો અને નિયમોનું પાલન કરવામાં આવે છે. વર-કન્યાના કુળ અને ગોત્ર જોવામાં આવે છે, કુંડળીઓ મેળવવામાં આવે છે, હરિદ્રલેપ, દ્વાર પૂજા, મંગલાષ્ટક, પાણિગ્રહણ, જયમાલા વગેરે સંપૂર્ણ વિધિઓ કરવામાં આવે છે. આ લગ્ન માટેનો શુભ સમય ચોક્કસપણે અનુસરવામાં આવે છે.

દૈવ લગ્ન

આ લગ્નમાં કોઈ ખાસ હેતુ, સેવા અથવા ધાર્મિક કાર્ય માટે કન્યાના લગ્ન કોઈ ખાસ વર સાથે તેની સંમતિથી કરવામાં આવે છે. આ એક મધ્યમ લગ્ન માનવામાં આવે છે.

આર્ષ લગ્ન

શાસ્ત્રો અનુસાર, આ લગ્ન ઋષિઓ સાથે સંબંધિત છે, જેમાં લગ્નની ઈચ્છા સાથે કોઈ ઋષિ કન્યાના પિતાને એક ગાય અને બળદ અથવા તેમની જોડી દાનમાં આપીને કન્યા સાથે લગ્ન કરે છે. આ દાન ધાર્મિક કારણોસર કરવામાં આવે છે. કન્યાના મૂલ્ય માટે નહીં.

પ્રજાપત્ય લગ્ન

આ લગ્નમાં, કન્યાના પિતા નવા યુગલને આદેશ આપે છે કે લગ્ન પછી, તેઓ ગૃહસ્થ ધર્મનું પાલન કરીને જીવન જીવશે. જેમાં લગ્ન પહેલા વિશેષ પૂજા કરવામાં આવે છે. યાજ્ઞવલ્ક્યના મતે આ લગ્નથી જન્મેલા બાળકો તેમની પેઢીઓને પવિત્ર કરશે.

અસુર લગ્ન

આમાં, વર કન્યાના પરિવારને થોડા પૈસા આપીને કન્યારીને ખરીદે છે અને તેની સાથે લગ્ન કરે છે. આમાં કન્યાની સંમતિથી કોઈ ફરક પડતો નથી.

ગાંધર્વ લગ્ન

ગાંધર્વ લગ્નમાં યુવક અને યુવતી એકબીજાના પ્રેમમાં પડે છે અને લગ્ન કરવાની ઈચ્છા વ્યક્ત કરે છે. પછી આ લગ્ન માતા-પિતાની સંમતિથી થાય છે. વર્તમાન યુગમાં પ્રેમ લગ્ન ગાંધર્વ લગ્ન સમાન છે.

રાક્ષસ લગ્ન 

કોઈની ઈચ્છા વિરુદ્ધ કરવામાં આવતા લગ્ન રાક્ષસ લગ્ન તરફ દોરી જાય છે. આ લગ્નમાં એક કન્યાનું અપહરણ કરીને બળજબરીથી લગ્ન કરાવવામાં આવે છે. આને નિમ્ન પ્રકારના લગ્ન ગણવામાં આવે છે.

પિશાચી લગ્ન

આ લગ્નની સૌથી નીચી શ્રેણી માનવામાં આવે છે. આમાં, તે મહિલાની સંમતિ વિના, છેતરપિંડી દ્વારા, તે બેભાન હોય ત્યારે તેના પર દુષ્કર્મ કર્યા પછી તેની સાથે લગ્ન કરે છે. આને પિશાચી વિવાહ કહેવાય છે.