Last Update :
19 May 2025
ભગવાન શિવ, જેમને સમગ્ર વિશ્વમાં મહાદેવ, ભોલેનાથ, શંકર અને રુદ્ર નામોથી પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે ત્રિદેવોમાંના એક છે.
GSTVની એપ્લિકેશન ડાઉનલોડ કરો
કહેવાય છે કે જેમનું કોઈ નથી, તેમની પાસે ભગવાન શિવ છે. મહાદેવને વિનાશક માનવામાં આવે છે પરંતુ તે જ સમયે તેમને કરુણા, તપસ્યા, બલિદાન અને પ્રેમનું પ્રતીક પણ માનવામાં આવે છે. ભગવાન શિવના પોશાક સાથે સંકળાયેલી દરેક વસ્તુના પોતાના ગુણો અને આધ્યાત્મિક અર્થ છે. ઘણીવાર એવું જોવા મળે છે કે ભગવાન શિવના વાળમાં હંમેશા ગંગા, કપાળ પર ચંદ્ર, ગળામાં સાપ, હાથમાં ડમરુ અને ત્રિશૂળ હોય છે, પરંતુ શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે આ બધા પાછળનું કારણ શું હોઈ શકે? આ બધી બાબતો પાછળનું રહસ્ય શું છે? આજે આપણે પૌરાણિક કથાઓમાં વર્ણવેલ આ રહસ્યો વિશે જાણીશું.
સૌ પ્રથમ, ચાલો વાત કરીએ કે ભગવાન શિવે ગંગા ધારણ કેમ કરી હતી. પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, પોતાના પૂર્વજોને જીવન અને મૃત્યુના ચક્રમાંથી મુક્ત કરવા માટે, મહારાજા ભગીરથે ગંગાને પૃથ્વી પર લાવવાની પ્રાર્થના કરી, જેના કારણે દેવી ગંગા પ્રસન્ન થઈ અને પૃથ્વી પર અવતરવા માટે સંમત થઈ, પરંતુ ગંગાનો પ્રવાહ ખૂબ જ ઉગ્ર અને ઝડપી હોવાથી, તે પૃથ્વી માટે વિનાશનું કારણ બની શકે છે, જેનાથી પોતાને બચાવવા માટે ભગીરથે ભગવાન શિવની પૂજા કરી. ભગીરથની ઇચ્છાથી પ્રસન્ન થઈને, ભગવાન શિવે ગંગાને પોતાના જડેલા વાળમાં ધારણ કરી.
જો આપણે ભગવાન શિવના ત્રિશૂળ વિશે વાત કરીએ, તો ધાર્મિક ગ્રંથોમાં ભગવાન શિવના ત્રિશૂળનું નામ પિનાક કહેવામાં આવ્યું છે. કથાઓમાં એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે સૃષ્ટિની શરૂઆતમાં, જ્યારે શિવ બ્રહ્માનંદમાંથી પ્રગટ થયા, ત્યારે રજ, તમ અને સતના ત્રણ ગુણો પણ પ્રગટ થયા. આ ત્રણ ગુણો ભગવાન શિવના ત્રણ બાણ એટલે કે ત્રિશૂલ બન્યા. એવું માનવામાં આવે છે કે ત્રિશૂળ ત્રણ કાળ - ભૂતકાળ, વર્તમાન અને ભવિષ્ય અને ત્રણ લોક - સ્વર્ગ, પૃથ્વી અને પાતાળનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. એવું કહેવાય છે કે આ ત્રણ ગુણો વિના બ્રહ્માંડ ચાલી શકતું નથી, તેથી ભગવાન શિવે તેમને પોતાના હાથમાં પકડી રાખ્યા હતા.
આ ઉપરાંત, જો આપણે ભગવાન શિવ દ્વારા ડમરુ પહેરવા પાછળના રહસ્ય વિશે વાત કરીએ, તો ધાર્મિક કથાઓ અનુસાર, એવું કહેવામાં આવે છે કે ભગવાન શિવે બ્રહ્માંડનું સંતુલન જાળવવા માટે ડમરુ પહેર્યું હતું. એવું કહેવાય છે કે જ્યારે જ્ઞાન અને સંગીતની દેવી સરસ્વતી પ્રગટ થઈ ત્યારે તેમણે વીણાના સ્વર દ્વારા બ્રહ્માંડમાં ધ્વનિ લાવ્યો, પરંતુ એવું કહેવાય છે કે જે ધ્વનિ ઉત્પન્ન થયો તે સૂર અને સંગીતથી રહિત હતો. પછી ભગવાન શિવે 14 વાર ડમરુ વગાડ્યું અને નૃત્ય કર્યું. એવું કહેવાય છે કે સંગીતના સૂર અને લયનો જન્મ આ રીતે થયો હતો.
ઘણીવાર એવું જોવા મળે છે કે ભગવાન શિવ પોતાના ગળામાં વાસુકી નામનો સાપ પહેરે છે. પુરાણો અનુસાર, એવું કહેવાય છે કે નાગ વાસુકિ સાપના રાજા અને ભગવાન શિવના ભક્ત હતા. સર્પ વાસુકિ હંમેશા ભગવાન શિવની ભક્તિમાં ડૂબેલા રહેતા. એવું કહેવાય છે કે આનાથી પ્રસન્ન થઈને ભગવાન શિવે વાસુકિને તેને પોતાના ગળામાં પહેરવાનું વરદાન આપ્યું.
જો આપણે ભગવાન શિવને પોતાના માથા પર ચંદ્ર ધારણ કરવા પાછળના કારણ વિશે વાત કરીએ, તો એક પૌરાણિક કથા અનુસાર, રાજા દક્ષે પોતાની 27 પુત્રીઓના લગ્ન ભગવાન ચંદ્ર સાથે કરાવ્યા હતા, પરંતુ ભગવાન ચંદ્ર રોહિણીને વધુ પ્રેમ કરતા હતા. જ્યારે રાજા દક્ષને આ વાતની ખબર પડી, ત્યારે તેણે ચંદ્ર દેવને ક્ષય રોગ થવાનો શ્રાપ આપ્યો. આ શ્રાપથી બચવા માટે, ચંદ્રએ ભગવાન શિવની તપસ્યા કરી. તપસ્યાથી પ્રસન્ન થઈને, ભગવાન શિવે ચંદ્રનો જીવ બચાવ્યો અને તેને પોતાના મસ્તક પર ધારણ કર્યો.
નોંધ:- આ લેખમાં આપવામાં આવેલી તમામ માહિતી વિવિધ સ્રોતો જેવા કે - પંચાંગો/ ઉપદેશો/ ધાર્મિક માન્યતાઓ/જ્યોતિષીઓ/ શાસ્ત્રોમાંથી સંકલિત કરવામાં આવી છે અને તમને પ્રસારિત કરવામાં આવી છે. અમારો હેતુ માત્ર માહિતી પૂરી પાડવાનો છે. GSTV આની પુષ્ટિ નથી કરતું. તેના માટે કોઈ નિષ્ણાતનું માર્ગદર્શન લેવું.
