Last Update :
24 Jun 2025
પુરીની જગન્નાથ યાત્રા ભારતની સૌથી પવિત્ર અને પ્રખ્યાત ધાર્મિક યાત્રાઓમાં ગણાય છે. આ યાત્રા દર વર્ષે અષાઢ મહિનાના શુક્લ પક્ષના બીજા દિવસથી શરૂ થાય છે અને દસમા દિવસ સુધી ચાલુ રહે છે.
GSTVની એપ્લિકેશન ડાઉનલોડ કરો
આ વર્ષે આ યાત્રા 27 જૂનથી શરૂ થશે અને 5 જુલાઈના રોજ પૂર્ણ થશે.
ભક્તોનું માનવું છે કે આ યાત્રામાં ભાગ લેવાથી અને ભગવાન જગન્નાથના દર્શન કરવાથી જીવનની મુશ્કેલીઓ દૂર થાય છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જે વ્યક્તિ સાચા હૃદયથી આ યાત્રામાં ભાગ લે છે તેને માત્ર શાંતિ અને સુખ જ નહીં, પણ મૃત્યુ પછી પણ મોક્ષ મળે છે. જગન્નાથ મંદિર સાથે ઘણી રસપ્રદ વાર્તાઓ અને પરંપરાઓ જોડાયેલી છે. આ પરંપરામાં મંદિરની ટોચ પર ધ્વજ બદલવાનો પણ સમાવેશ થાય છે. જગન્નાથ મંદિરનો ધ્વજ માત્ર એક વસ્તુ નથી, પરંતુ શ્રદ્ધા, રહસ્ય અને ભક્તિ સાથે જોડાયેલી એક મહાન પરંપરા છે. ચાલો તેના વિશે વિગતવાર જાણીએ.
દરરોજ ધ્વજ કેમ બદલવામાં આવે છે?
પુરીમાં શ્રી જગન્નાથ મંદિરના મુખ્ય શિખર પર દરરોજ સાંજે ધ્વજ બદલવામાં આવે છે. આ કોઈ સામાન્ય પ્રક્રિયા નથી, પરંતુ તેને ધાર્મિક આવશ્યકતા માનવામાં આવે છે. એક પૌરાણિક માન્યતા છે કે જો કોઈ પણ દિવસે ધ્વજ બદલવામાં ન આવે તો મંદિર આપમેળે 18 વર્ષ માટે બંધ થઈ જશે. આ માન્યતા પાછળની માન્યતા એ છે કે ભગવાન જગન્નાથની હાજરી અને તેમની કૃપા ધ્વજ દ્વારા આકાશ તરફ ફેલાય છે. જો આ ધ્વજ જૂનો, ફાટેલો અથવા ગેરહાજર થઈ જાય, તો તેની દૈવી ઉર્જા અવરોધાય છે. તેથી, સૂર્યાસ્ત પહેલાં દરરોજ તેને બદલવું જરૂરી છે.
ધ્વજની દિશા અને કુદરતી રહસ્ય
શ્રી જગન્નાથ મંદિરનો ધ્વજ પોતાનામાં એક અનોખું રહસ્ય ધરાવે છે, તે હંમેશા પવનની દિશાની વિરુદ્ધ લહેરાતો હોય છે. સામાન્ય રીતે, દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં, સમુદ્રથી જમીન તરફ પવન ફૂંકાય છે, પરંતુ પુરીમાં આ નિયમ ઊલટો છે. અહીં જમીનથી સમુદ્ર તરફ પવન ફૂંકાય છે. આશ્ચર્યજનક વાત એ છે કે મંદિરનો ધ્વજ આ કુદરતી પવનોની વિરુદ્ધ દિશામાં લહેરાતો હોય છે, જે વૈજ્ઞાનિક દૃષ્ટિકોણથી અત્યાર સુધી સમજી શકાયું નથી. આ રહસ્ય આજ સુધી વિજ્ઞાન માટે એક પડકાર છે, પરંતુ ભક્તો માટે તે ભગવાન જગન્નાથની અલૌકિક શક્તિનો પુરાવો છે.
૮૦૦ વર્ષ જૂની સેવા પરંપરા
ધ્વજ બદલવાનું કાર્ય કોઈ સામાન્ય વ્યક્તિની જવાબદારી નથી, પરંતુ પુરીના ચોલ પરિવારની ખાસ જવાબદારી છે. આ પરિવાર છેલ્લા ૮૦૦ વર્ષથી સતત આ સેવા કરી રહ્યો છે.
ભગવાનનું સ્વપ્ન અને પરંપરાની ઉત્પત્તિ
રોજ ધ્વજ બદલવાની પરંપરા પાછળ એક લોકપ્રિય દંતકથા છે. એવું કહેવાય છે કે એકવાર ભગવાન જગન્નાથ મંદિરના સેવકોના સ્વપ્નમાં દેખાયા હતા અને સંકેત આપ્યો હતો કે મંદિર પરનો તેમનો ધ્વજ જૂનો અને ફાટેલો છે. જ્યારે સેવકોએ બીજા દિવસે સવારે જોયું, ત્યારે ધ્વજ ખરેખર જર્જરિત સ્થિતિમાં હતો. આ ઘટનાને ભગવાન તરફથી ચેતવણી માનવામાં આવી હતી અને ત્યારથી નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું કે હવેથી દરરોજ એક નવો ધ્વજ ચઢાવવામાં આવશે. આ રીતે આ પરંપરા શરૂ થઈ, જે આજે પણ અકબંધ છે.
ધ્વજનું ધાર્મિક અને આધ્યાત્મિક મહત્વ
ધ્વજને માત્ર પ્રતીકાત્મક ધ્વજ નહીં, પરંતુ ભગવાનની જીવંત હાજરીનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. મંદિરની ટોચ પર લહેરાતું, તે માત્ર આકાશ તરફ ભગવાનની શક્તિનો સંદેશ જ નથી આપતું પરંતુ ભક્તોને દૂરથી દર્શન કરવાની તક પણ પૂરી પાડે છે.
નોંધ:- આ લેખમાં આપવામાં આવેલી તમામ માહિતી વિવિધ સ્રોતો જેવા કે - પંચાંગો/ ઉપદેશો/ ધાર્મિક માન્યતાઓ/જ્યોતિષીઓ/ શાસ્ત્રોમાંથી સંકલિત કરવામાં આવી છે અને તમને પ્રસારિત કરવામાં આવી છે. અમારો હેતુ માત્ર માહિતી પૂરી પાડવાનો છે. GSTV આની પુષ્ટિ નથી કરતું. તેના માટે કોઈ નિષ્ણાતનું માર્ગદર્શન લેવું.
