
સનાતન સંસ્કૃતિમાં સમાવિષ્ટ તમામ રિવાજો અને પરંપરાઓ પાછળ માત્ર આવશ્યકતા જ નહીં પરંતુ આધ્યાત્મિક, ધાર્મિક અને વૈજ્ઞાનિક મહત્વ પણ છુપાયેલું છે. સનાતન ધર્મમાં કુલ 16 વિધિઓ છે, જેમાંથી મૂંડન સંસ્કારને સૌથી મહત્વપૂર્ણ વિધિઓમાંની એક માનવામાં આવે છે.
મૂંડન વિધિ પાછળ આપવામાં આવતી બીજી દલીલ એ છે કે બાળક માતાના ગર્ભમાં હોય ત્યારે ઘણા અશુદ્ધ તત્વો તેના વાળમાં પ્રવેશ કરે છે. જ્યાં સુધી આ અશુદ્ધિઓ બાળકના વાળમાં રહે છે, ત્યાં સુધી બાળકનો માનસિક વિકાસ ઝડપી ગતિએ થઈ શકતો નથી. તેથી, એવું માનવામાં આવે છે કે મૂંડન વિધિ પછી, બાળકની બુદ્ધિ વધુ તેજ બને છે.
વૈદિક સંસ્કૃતિમાં મૂંડનનું શું મહત્વ હતું
વૈદિક પરંપરાઓ અને મૂંડનના સંદર્ભમાં, યજુર્વેદમાં ઉલ્લેખ છે કે મૂંડન વિધિ કરવાથી શક્તિ, ઉંમર, સ્વાસ્થ્ય અને તેજમાં વધારો થાય છે. જે કોઈપણ બાળકના વિકાસ માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે, આમ કરવાથી બાળકનો માનસિક અને શારીરિક વિકાસ ઝડપથી થાય છે.
વૈદિક કાળ દરમિયાન ખૂબ જ લોકપ્રિય માનવામાં આવતી બીજી એક વિધિ એ હતી કે બાળકના જન્મના 40 દિવસની અંદર માથાના વાળ કાઢી નાખવા. મૂંડન કરાવ્યા પછી, બાળકના વાળ સાત વર્ષ સુધી વધવા દેવામાં આવ્યા. જ્યારે બાળક ગુરુકુળ જવા માટે યોગ્ય બન્યું, ત્યારે બાળકનું મૂંડન ફરીથી મૂંડન કરાવવામાં આવ્યું અને પવિત્ર દોરાનો સંસ્કાર કરવામાં આવ્યો.
પાપોથી મુક્તિ માટે મૂંડન સંસ્કાર કરવામાં આવે છે
આ પાછળની એક પ્રચલિત માન્યતા વિશે અમને કહેવામાં આવ્યું હતું કે હિન્દુ ધર્મમાં એવું માનવામાં આવે છે કે આપણને 84 લાખ જન્મો પછી માનવ જીવન મળે છે, આવી સ્થિતિમાં, પાછલા બધા જન્મોના દેવા અને પાપો ચૂકવવા માટે, બાળકનાં વાળ કાપવામાં આવે છે.
હિન્દુ અને ઈસ્લામ બંને ધર્મોમાં વાળ કાઢવાની પરંપરા છે
હિન્દુ ધર્મની સાથે, ઈસ્લામમાં પણ બાળકોના વાળ કાઢવાની પરંપરા પ્રચલિત છે. મુસ્લિમો આ પ્રક્રિયાને અકીકા કહે છે, જ્યારે હિન્દુ ધર્મમાં તેને મુંડન અથવા ચૂડા કર્મ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. તમને જણાવી દઈએ કે હિન્દુ ધર્મમાં આ વિધિ સંપૂર્ણ સંસ્કાર અને વિધિઓ અને મંત્રોના જાપ સાથે કરવામાં આવે છે.
નોંધ:- આ લેખમાં આપવામાં આવેલી તમામ માહિતી વિવિધ સ્રોતો જેવા કે - પંચાંગો/ ઉપદેશો/ ધાર્મિક માન્યતાઓ/જ્યોતિષીઓ/ શાસ્ત્રોમાંથી સંકલિત કરવામાં આવી છે અને તમને પ્રસારિત કરવામાં આવી છે. અમારો હેતુ માત્ર માહિતી પૂરી પાડવાનો છે. GSTV આની પુષ્ટિ નથી કરતું. તેના માટે કોઈ નિષ્ણાતનું માર્ગદર્શન લેવું.