Last Update :
14 Jun 2025
અમદાવાદ વિમાન દુર્ઘટના કેવી રીતે બની? ક્યાં થઈ ભૂલ જેના કારણે 265 લોકોના મોત થયા? વિમાનના કોકપિટમાં શું બન્યું? આવા ઘણા પ્રશ્નોના જવાબ અમદાવાદથી લંડન જતી ફ્લાઇટ AI171ના બ્લેક બોક્સ અને DVRની તપાસ કર્યા પછી મળી શકે છે. આ દુ:ખદ અકસ્માત બાદ બ્લેક બોક્સ મળી આવ્યું છે. AI-171 વિમાનનું બ્લેક બોક્સ બીજે મેડિકલ કોલેજ અને હોસ્પિટલની છત પરથી મળી આવ્યું હતું, જ્યાં બોઇંગ 787 ડ્રીમલાઇનર ક્રેશ થયું હતું.
GSTVની એપ્લિકેશન ડાઉનલોડ કરો
એર ઇન્ડિયા બોઇંગ 787 ડ્રીમલાઇનર ક્રેશની તપાસમાં બ્લેક બોક્સ અને DVR મહત્વપૂર્ણ છે, જ્યાં વિમાન 1000 ડિગ્રી સેલ્સિયસ તાપમાનમાં આગમાં બળી ગયું હતું. ફ્લાઇટ રેકોર્ડર, જેને સામાન્ય રીતે બ્લેક બોક્સ કહેવામાં આવે છે, તે વિમાન ક્રેશની તપાસ માટે એક મહત્વપૂર્ણ ગેજેટ છે. આ ટેકનોલોજીનો પાયો 1930ના દાયકામાં ફ્રેન્ચ એન્જિનિયર ફ્રાન્કોઇસ હુસૈન દ્વારા મૂકવામાં આવ્યો હતો, જ્યારે તેમણે ફોટોગ્રાફિક ફિલ્મ પર વિમાનના દસ પેરામીટર્સને રેકોર્ડ કરનારૂ ઉપકરણ બનાવ્યું હતું. ત્યારથી બ્લેક બોક્સની ટેકનોલોજીમાં સતત સુધારો કરવામાં આવ્યો છે.
ઓરેન્જ કલરનું હોય છે, તો પછી તેને બ્લેક બોક્સ કેમ કહેવામાં આવે છે?
શરૂઆતમાં તેને "બ્લેક બોક્સ" કહેવામાં આવતું હતું કારણ કે તે લાઇટ-પ્રૂફ બોક્સમાં હતું, પરંતુ તેનો રંગ હંમેશા ઓરેન્જ રહેતો હતો જેથી અકસ્માત પછી તેને સરળતાથી શોધી શકાય. આજના બ્લેક બોક્સ સોલિડ સ્ટેટ મેમરી ચિપ્સનો ઉપયોગ કરે છે, જેમાં કોઈ ગતિશીલ ભાગો નથી, જેનાથી અકસ્માતમાં તૂટવાનું જોખમ ઘટે છે.
બ્લેક બોક્સ શું કરે છે?
બ્લેક બોક્સમાં બે મુખ્ય ભાગો હોય છે - ફ્લાઇટ ડેટા રેકોર્ડર (FDR), જે ફ્લાઇટની ટેકનિકલ વિગતો જેમ કે ઊંચાઈ, ગતિ અને એન્જિનની સ્થિતિ રેકોર્ડ કરે છે, અને કોકપિટ વોઇસ રેકોર્ડર (CVR), જે કોકપિટના અવાજો અને વાતચીતો રેકોર્ડ કરે છે. એર ઇન્ડિયા ક્રેશમાં DVR, જે બ્લેક બોક્સથી અલગ છે, તે પ્લેનમાં રહેલા વિવિધ કેમેરાના CCTV ફૂટેજ રેકોર્ડ કરે છે, જેમાં કોકપિટ અને કેબિન ફૂટેજનો સમાવેશ થાય છે. આ તપાસમાં વધારાની માહિતી પૂરી પાડે છે.
બ્લેક બોક્સ 25 કલાક માટે 3,500 પેરામીટર્સ સ્ટોર કરી શકે છે
જૂનું A300B2 બ્લેક બોક્સ ફક્ત 100 પેરામીટર્સ રેકોર્ડ કરી શકતું હતું, જ્યારે આજનું A350 બ્લેક બોક્સ 25 કલાક માટે 3,500 પેરામીટર્સ સ્ટોર કરી શકે છે. બ્લેક બોક્સ આગ, વિસ્ફોટ, અથડામણ અને પાણીથી બચી શકે છે, તેથી અકસ્માત પછી પણ ડેટા સુરક્ષિત રહે છે. અકસ્માતોના કારણોને સમજવા અને ભવિષ્યમાં તેને રોકવા માટે આ મહત્વપૂર્ણ છે.
બ્લેક બોક્સ આગ, અથડામણ અને પાણીમાં કેવી રીતે ટકી રહે છે?
બ્લેક બોક્સ અત્યંત મુશ્કેલ પરિસ્થિતિઓમાં પણ ટકી રહેવા માટે બનાવવામાં આવ્યું છે. તે ટાઇટેનિયમ અથવા સ્ટેનલેસ સ્ટીલ જેવા મજબૂત સામગ્રીમાં લપેટાયેલું છે, જે 3,400 ગણા ગુરુત્વાકર્ષણ બળ સુધી ટકી શકે છે. તે એક કલાક માટે 1,100 ડિગ્રી સેલ્સિયસ સુધીના આગનો સામનો કરી શકે છે અને 6,000 મીટર ઊંડા પાણીમાં 30 દિવસ સુધી કામ કરી શકે છે. તેમાં બીકન્સ પણ લગાવવામાં આવ્યા છે જે પાણીમાં તેને શોધવા માટે સંકેતો મોકલે છે.
એર ઇન્ડિયા ફ્લાઇટ AI-171 અકસ્માતના કાટમાળમાંથી DVR શોધવું તપાસ માટે મહત્વપૂર્ણ છે. DVR અને બ્લેક બોક્સમાંથી મળેલા ડેટાનું વિશ્લેષણ તાજેતરમાં દિલ્હીમાં શરૂ થયેલી ડિજિટલ ફ્લાઇટ ડેટા રેકોર્ડર અને કોકપિટ વોઇસ રેકોર્ડર લેબમાં કરવામાં આવશે. આ લેબ ક્ષતિગ્રસ્ત રેકોર્ડર્સને રિપેર કરી શકે છે અને ડેટા કાઢી શકે છે જે અકસ્માતનું કારણ જેમ કે મેકેનિકલ ખામી અથવા પાઇલટની ક્રિયાઓ સમજવામાં મદદ કરે છે.
જોકે બ્લેક બોક્સ ખૂબ જ વિશ્વસનીય છે, ક્યારેક નુકસાનને કારણે ડેટા અપૂર્ણ હોઈ શકે છે. તેમ છતાં તેની મજબૂત રચના, આગ અને પાણીથી સુરક્ષાને કારણે આ અકસ્માતોના કારણોને સમજવામાં અને ભવિષ્યમાં આવી ઘટનાઓને રોકવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
