Last Update :
18 Jun 2025
બજાર નિયામક સેબીએ નેશનલ સ્ટોક એક્સચેન્જ (NSE) અને BSEને ઇક્વિટી ડેરિવેટિવ્ઝ કોન્ટ્રેક્ટના સેટલમેન્ટ દિવસમાં ફેરફાર કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી છે. આ પગલાની માર્કેટ શેરના પરિમાણ પર અસર પડી શકે છે. હવે NSEમાં ડેરિવેટિવ કોન્ટ્રેક્ટ મંગળવારે સમાપ્ત થશે જ્યારે હાલમાં કોન્ટ્રાક્ટનો એક્સપાયરી દિવસ ગુરુવાર છે.
GSTVની એપ્લિકેશન ડાઉનલોડ કરો
બીજી તરફ, બીએસઇન કોન્ટ્રાક્ટ ગુરુવારે સમાપ્ત થશે, એટલે કે ગુરૂવારની એક્પાયરી હશે, જે હાલમાં મંગળવારે સમાપ્ત થાય છે. મે મહિનામાં, બજાર નિયમનકારે એક પરિપત્ર જારી કરીને અઠવાડિયામાં ફક્ત બે દિવસ એક્સપાયરી મર્યાદિત કરી હતી અને દરેક એક્સચેન્જને એક દિવસ પસંદ કરવાનું કહ્યું હતું. વર્તમાન એક્સપાયરીના દિવસો 31 ઓગસ્ટ સુધી અમલમાં રહેશે. સપ્ટેમ્બરથી, બંને એક્સચેન્જો તેમના નવા નિર્ધારિત દિવસોમાં શિફ્ટ થશે.
પહેલાથી જ શરૂ થયેલા કોન્ટ્રેક્ટની એક્સપાયરીની તારીખો યથાવત રહેશે
લાંબા ગાળાના ઇન્ડેક્સ ઓપ્શન કોન્ટ્રેક્ટ સિવાય, જે ફરીથી ગોઠવવામાં આવશે, પહેલાથી જ શરૂ થયેલા કોન્ટ્રેક્ટની એક્સપાયરીની તારીખો યથાવત રહેશે. સેબીએ એક્ચેન્જીસને નિર્દેશ આપ્યો છે કે, તેઓ એક જુલાઇથી ઇન્ડેક્સ ફ્યુચર પર કોઇ નવો સાપ્તાહિક કોન્ટ્રાક્ટ શરૂ ન કરે.
સેબીના સમાપ્તિ દિવસો મર્યાદિત કરવાના નિર્ણય પહેલાં, એક્સચેન્જો પાસે ડેરિવેટિવ્ઝ કોન્ટ્રેક્ટ માટે તેમના અંતિમ સમાધાન દિવસોમાં ફેરફાર કરવાની સુગમતા હતી, જેના કારણે છેલ્લા એક વર્ષમાં વારંવાર ફેરફારો થયા હતા.
એક્સપાયરીની એટલે કે કોન્ટ્રાક્ટ સમાપ્તિની તારીખ નક્કી કરતી વખતે, સેબીએ જણાવ્યું હતું કે તેનો ઉદ્દેશ્ય એકસપાયરીના દિવસોમાં વધુ પડતી ગતિવિધિઓ અટકાવવાનો અને બજારમાં કોન્સન્ટ્રેશનનું જોખમ ઘટાડવાનો હતો. નિયમનકારે અગાઉ કહ્યું હતું કે અઠવાડિયા દરમિયાન કોન્ટ્રાક્ટ એક્સપાયરીના દિવસોને એક સાથે બદલવાથી સ્ટોક એક્સચેન્જોને પ્રોડક્ટ્સને અલગ પાડવાની તક મળી શકે છે.
NSEએ શરૂઆતમાં સમાપ્તિ તારીખને સોમવાર સુધી બદલવાની યોજના બનાવી હતી, પરંતુ SEBIના કન્સલ્ટેશન પેપરને પગલે તેને આ યોજના છોડી દેવી પડી હતી, જેને બાદમાં નિયમનકારની માર્ચ બોર્ડ મીટિંગમાં મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.
એનએસઇના ચીફ બિઝનેસ ડેવલપમેન્ટ ઓફિસર શ્રીરામ કૃષ્ણને જણાવ્યું હતું કે, NSE કોન્ટ્રાક્ટ વધુ પ્રવાહી હોય છે અને બજારના સહભાગીઓ દ્વારા તેને પસંદ કરવામાં આવે છે. જો NSE મંગળવારે સમાપ્ત થાય છે, તો સેટલમેન્ટ દિવસ પહેલાનું પ્રીમિયમ ચક્રની શરૂઆત કરતા ઓછું હશે.
આનાથી સહભાગીઓ (માાર્કેટ પાર્ટિસિપેન્ટ્સ) માટે એક્સપાયરી પહેલાંના દિવસોમાં એનએસઇ કોન્ટ્રાક્ટનું વેપાર કરવાનું સસ્તું બનશે. એનએસઇમાં હાલ કરતાં ઘણી વધુ ગતિવિધિઓ જોવા મળી શકે છે. વિશ્લેષકો માને છે કે સમાપ્તિ દિવસોમાં ફેરફારને કારણે બીએસઇને કેટલોક બજાર હિસ્સો ત્યાગવો પડી શકે છે.
"એનએસઈએ મંગળવારની વિનંતી કરી હોવાથી, અમે બજારના એકંદર હિતમાં ગુરુવારની પસંદગી કરી છે. બજાર હિસ્સો અને વોલ્યુમ ઘણા પરિબળોથી પ્રભાવિત થાય છે," બીએસઈના એમડી અને સીઈઓ સુંદરરામન રામામૂર્તિએ જણાવ્યું હતું. આ સમયે ફક્ત એક જ પરિબળ પર અમારા વિશ્લેષણનો આધાર રાખવો શક્ય નથી. પરંપરાગત રીતે, ગુરુવાર ઘણા લાંબા સમયથી ભારતીય બજાર માટે સમાપ્તિ દિવસ રહ્યો છે. બજારહિસ્સામાં ઘટાડો થવાની ચિંતા વચ્ચે બીએસઇના શેર ગયા સપ્તાહના રેકોર્ડ ઉચ્ચ સ્તરથી લગભગ 10 ટકા નીચે છે.
કેટલાક વિશ્લેષકો માને છે કે આ ટૂંકા ગાળાની પ્રતિક્રિયા છે અને તેઓ કંપની પ્રત્યે સકારાત્મક દૃષ્ટિકોણ ધરાવે છે. તેઓ માને છે કે, ટ્રેડિંગ પેટર્ન પરંપરાગત રીતે ગુરુવાર માટે સેટ કરવામાં આવે છે, તેથી બજાર હિસ્સામાં ગંભીર નુકસાન ન પણ થાય.
નુવામા રિસર્ચના મધુકર લઢાએ જણાવ્યું હતું કે, બીએસઇ દ્વારા તેની સમાપ્તિ તારીખ ગુરુવાર (હાલમાં મંગળવાર) સુધી લંબાવવામાં આવી હોવાથી બીએસઇ ને સરેરાશ દૈનિક પ્રીમિયમ ટર્નઓવર (એડીપીટીવી) માં રૂ. 1,500-1,800 કરોડનું નુકસાન થવાની ધારણા છે. આ લગભગ રૂ. 160 કરોડ (નાણાકીય વર્ષ 27 ના અંદાજિત સમાયોજિત કર પછીના નફાના 7.8 ટકા) ના વાર્ષિક કર પહેલાંના નફા (એપીએટી) ની અસરની બરાબર છે. અમારા નાણાકીય વર્ષ 26 / નાણાકીય વર્ષ 27 એડીપીટીવી અંદાજ રૂ. 13400 કરોડ/રૂ. 15300 કરોડ છે, જે નાણાકીય વર્ષ 26 ના ટીડી એડીપીટીવી રૂ. 15500 કરોડના વર્તમાન બજાર વલણ કરતા ઓછા છે. તેથી, જો આપણે અસરને ધ્યાનમાં લઈએ, તો પણ આપણા અંદાજોમાં ખાસ ફેરફાર થશે નહીં.
લોઢાને અપેક્ષા છે કે બીએસઇ ઇન્ડેક્સ ઓપ્શન્સ માર્કેટ શેર 200-300 બેસિસ પોઈન્ટ ઘટશે. વિશ્લેષકોએ એમ પણ કહ્યું કે જૂનના બીજા અઠવાડિયામાં બીએસઇનો માર્કેટ શેર સાપ્તાહિક ધોરણે 500 બેસિસ પોઈન્ટ ઘટ્યો હતો. બીજા સપ્તાહમાં બીએસઇનું સરેરાશ દૈનિક પ્રીમિયમ ટર્નઓવર આશરે રૂ. 10500 કરોડ રહ્યું, જે સાપ્તાહિક ધોરણે 39 ટકા ઓછું અને એપ્રિલ અને મે મહિનાની સરેરાશ કરતાં 33 ટકા ઓછું છે. આ ઘટાડો સપ્તાહ દરમિયાન ઓછી અસ્થિરતાને કારણે થયો હતો.
જ્યારે નાણાકીય વર્ષ 26 ના પહેલા ક્વાર્ટરમાં સરેરાશ પ્રીમિયમ સરેરાશ દૈનિક ટર્નઓવર (એડીટીઓ) 30% ક્વાર્ટર-દર-ક્વાર્ટરમાં વધ્યું, જ્યારે જૂનમાં તે સરેરાશ 13800 કરોડ રૂપિયા હતું.
