શતરંગ / નિદ્રાયણ

- સ્વાન્ત: સુખાય

અભ્યાસુ લોકો એવું કહે છે કે ઉત્ક્રાંતિની યાત્રા સાથે માનવ સમજદાર થતો ગયો અને વ્યવસ્થિત પણ થતો ગયો. જ્યારે વીજળીની શોધ નહોતી થઈ ત્યારે સૂર્યપ્રકાશમાં દૈનિક જીવનચર્યામાં વ્યસ્ત રહેવાની ટેવ હજારો વર્ષ પછી આજે પણ ચાલુ રહી છે. બેન્ક અધિકારીઓ માટે યોજાયેલી એક શિબિરમાં વક્તાએ સૌને દસ મિનિટ માટે ધ્યાન કરવાનું સૂચન કર્યું. શિબિરાર્થીઓમાંના ઘણાખરા મિત્રોને ઊંઘ આવી ગઈ. એક જિજ્ઞાસુએ આમ કેમ બન્યું એવો પ્રશ્ન કર્યો તો વક્તાએ કહ્યું કે જ્યાં સુધી શરીરમાં થાકનું તત્વ મોજૂદ હશે ત્યાં સુધી આવું થવાનું. પણ થાક અને ઊંઘને હમેશા સીધો સંબંધ હોય એવું નથી હોતું. બહુ થાક હોય ત્યારે ઊંઘ રિસાઈ જાય એવો પણ ઘણાંનો અનુભવ છે. અને સરસ ઊંઘ કરી સવારે સ્નાન પતાવી ફરી નિદ્રાધીન થનારા લોકો પણ છે. આપણે ત્યાં અમુક પળો માટે આવી ગયેલી અલપઝલપ ઊંઘને ઝોકું કહેવાનો રિવાજ છે. અને આ ઝોકું આવે એ પહેલા બગાસું પણ આવીને ઊંઘની છડી પોકારે છે. પેલી પંક્તિઓ યાદ આવે છે: ‘ઊંઘ કહે બગાસાને, જા બગાસા તું, તારાથી જો માને નહીં તો ઢાળી દઉં છું હું!’ અને સાચે જ, ઊંઘ તો ભલભલાને ઢાળી દે છે.