શતરંગ / બનાવો હેલ્ધી વ્હૉલ વિટ અને વિગન બૅક્ડ સમોસા

- આહારની અનુરાગીની

હેલ્લો... ફૂડિઝ વરસાદની શરૂઆત થઇ ચુકી છે,ફાઈનલી ઉનાળો હવે ટાટા-બાયબાય કરે છે અને ચોમાસાના વધામણાં લેવાઈ રહ્યા છે અને જોરદાર વરસાદ વરસતો હોય ઠંડુ મોસમ હોય ત્યારે ચા અને સમોસા મળી જાય તો બીજું શું જોઈએ?
 
સમોસા માટે ક્રેઝી છો, પરંતુ તેની સાથે તળેલી વધારાની કેલરી વિશે ચિંતિત છો? ચિંતા કરશો નહીં, વ્હૉલ વિટથી(ઘઉંના લોટ) બનેલા બૅક્ડ સમોસાની મારી હોમ સ્ટાઈલ રેસીપી છે જે માત્ર હેલ્ધી નથી પણ વિગન પણ છે. આ શેકવામાં આવેલ હોવાથી, તમે આ નાસ્તો પેટ ભરીને કરી શકો છો કારણ કે આ ગ્લુટન ફ્રી પણ છે. તેને ઘરે બનાવવા માટે મારી રેસીપી જુઓ અને તમારા બધા પ્રિયજનોને પીરસો.
                            `                
શા માટે બૅક્ડ સમોસા?

કેટલીકવાર આપણને એવું થાય છે સમોસા જેવા લોકપ્રિય ફ્રાઈડ ઇન્ડિયન નાસ્તાની નોન - ફ્રાઈડ અને હેલ્ધીયર વર્ઝન મળવું જોઈએ જે ટેસ્ટી સાથે હેલ્ધી પણ હોય. અને શા માટે નહીં? આપણા આહારમાં સ્વસ્થ ખોરાકનો સમાવેશ કરવો જોઈએ.

ડીપ ફ્રાઈંગને બદલે, આ નાસ્તો શેકવામાં આવે છે જે તેને ખાવા માટે એક હેલ્ધીયર ઓપ્શન બનાવે છે.

આમ આ બૅક્ડ સમોસા રેસીપી, હું મારા કુકીંગ સ્કૂલ ડેઝ માટે હંમેશ આભારી છું કારણ કે ત્યાં જ મેં બૅક્ડ સમોસાની આ રેસીપી શીખી અને મને હંમેશા બેસ્ટ રિઝલ્ટ મળ્યું છે અને હજુ પણ મળે છે.

મોટાભાગના ભારતીય નાસ્તા જેમ કે કચોરી, પકોડા, ચિપ્સ વગેરે જ્યારે શેકવામાં આવે છે, ત્યારે તેનો સ્વાદ તળેલા જેવો નથી હોતો અને એમાં કઈ ખોટું નથી સેકેલા કરતા તળેલું વધારે ટેસ્ટી હોય છે.

પરંતુ કેટલીક વાર તમને હાર્ટ અને સ્ટમક બંને માટે કંઈક હળવું જોઈએ છે, ખાસ કરીને જે ભારતીય નાસ્તા સૌથી વધુ પ્રિય છે. તેથી આ બૅક્ડ સમોસા પણ મેં ટેસ્ટી સાથે સાથે હેલ્ધી બનાવવાનો પ્રયાસ કર્યો  છે.

હમણાં માટે, હું ફક્ત ઓવનમાં સમોસા અને પાપડી તૈયાર કરું છું. મેં પકોડા પણ ટ્રાય કર્યા હતા પણ  ઓવનમાં બનાવેલા પકોડાનું ટેક્સચર મને ગમ્યું નહીં. જે દિવસે હું ઓવનમાં બનાવેલા પકોડાની સારી રેસીપી બનાવીશ, હું ચોક્કસપણે અહીં રેસીપી શેર કરીશ.

બૅક્ડ સમોસા રેસીપી વિશે:

આ બૅક્ડ સમોસાનું ટેક્સચર તળેલા સમોસા જેવું નથી. આ બૅક્ડ ક્રિસ્પી, ફ્લેકી હોય છે પરંતુ તમને તે ટેક્સચર નહીં મળે જે તળવામાં આવે ત્યારે મળે છે.

ઉપર જણાવ્યા મુજબ, મેં બૅક્ડ સમોસામાં ઘઉંના લોટનો ઉપયોગ કર્યો છે. તમે મેંદાનો અથવા ઘઉંનો લોટ અને બંને લોટ મિક્સ કરીને પણ વાપરી શકો છો.

તમે ઘઉંના સમોસાને બૅક કરી શકો છો અને જો તમે ઈચ્છો તો તેને ફ્રાય પણ કરી શકો છો. આ સમોસાને આમલીની ચટણી, ફુદીનાની ચટણી અથવા તો ટોમેટો કેચપ સાથે ગરમાં ગરમ પીરસો.

સમોસાનો ડો (લોટ) તૈયાર કરવાની રીત:

લોટમાં પૂરતા પ્રમાણમાં 'મોયેન' ઉમેરવું જોઈએ. લોટના 1 ભાગ માટે મોયેનનો 1/5મો ભાગ રાખવો.

તમે જે પાણી ઉમેરશો તે લોટની ક્વોલિટી અને ટેક્સ્ચર પર આધાર રાખે છે. તેથી, એક ચુસ્ત, મજબૂત કડક લોટ બાંધવો અને લોટ બંધાતી વખતે પાણી નાના વસાણમાં લેવું  જેમ કે નાના વાટકામાં પાણી લઇ લોટમાં ઉમેરવું.

એક ચપટી ખાવાનો સોડા લોટને  થોડો નરમ બનાવવામાં મદદ કરે છે.

સમોસાના લોટને ખૂબ જાડા વાળવાનું ટાળો. નહિંતર, તેને પકવવામાં ઘણો સમય લાગશે અને લાંબા સમય સુધી પકાવવાને કારણે તે સખત બની શકે છે.

લોટને ખૂબ પાતળો રોલ કરશો નહીં, કારણ કે તે બટાકાની ફિલિંગ સમાવી શકશે નહીં.

સમોસા શેકતા પહેલા તેને થોડું તેલ વડે બ્રશ કરો.

બૅક્ડ સમોસા બનાવવાની રીત: 

1. એક મિક્સિંગ બાઉલમાં 2 કપ આખા ઘઉંનો લોટ અને 1 ચમચી મીઠું એડ કરી ચાળી લો. જો લોટમાં થૂલું વધુ પડતું હોય તો લોટને ત્રણ વાર ચાળી લો. તમે તમારા સ્વાદ અનુસાર મીઠું ઉમેરી શકો છો.

2. 5 ચમચી તેલ ઉમેરો. તમે ઈચ્છો તો ઘી પણ ઉમેરી શકો છો.

3. તમારી આંગળીના ટેરવાથી લોટને બરાબર મિક્સ કરો જ્યાં સુધી લોટનું ટેક્સ્ચર રેતી જેવું ના થઇ જાય.

4. લોટ બાંધતી વખતે આખું મિશ્રણ એકસાથે બાંધી અને કડક લોટ તૈયાર કરો. જો નહીં, તો લોટમાં તેલ ઘસવાનું ચાલુ રાખો.

5. ત્યાર બાદ ⅓ કપ પાણી ઉમેરો.
.
6. જો જરૂરી હોય તો વધુ પાણી ઉમેરીને ભેળવવાનું શરૂ કરો.

લોટની ગુણવત્તાના આધારે, તમારે ઓછું અથવા વધુ પાણી ઉમેરવાની જરૂર પડી શકે છે. જો મેંદાના લોટનો ઉપયોગ કરો, તો પહેલા 4 થી 5 ચમચી પાણી ઉમેરો અને જો જરૂરી હોય તો વધુ પાણી ઉમેરો.

7. એક મજબૂત અને કડક લોટ બાંધી. ત્યારબાદ લોટને  કિચન ટુવાલ વડે ઢાંકીને 30થી 40 મિનિટ સુધી રેસ્ટ કરવા માટે બાજુ પર રાખો.

બટેટાનું સ્ટફિંગ: 

8. 250 ગ્રામ બટાકા (લગભગ 3 મધ્યમથી મોટા બટાકા)ને બાફી લો.

તમે બટાકાને સ્ટીમર પેન, ઇન્સ્ટન્ટ પોટ, સ્ટોવટોપ પ્રેશર કૂકર અથવા જરૂર મુજબ પાણી ઉમેરીને વાસણમાં રાંધી શકો છો.

જ્યારે બટાકા ઠંડા થઈ જાય, ત્યારે તેને છોલીને નાના ક્યુબ્સમાં કાપી લો.

જો તમને પસંદ હોય, તો સ્ટફિંગમાં ⅓ કપ લીલા વટાણા ઉમેરો અને તેને બટાકા સાથે બફીલો.

9. 2 લીલા મરચાં અને 1 ઇંચની છાલવાળા આદુને બરછટ ક્રશ કરો.

10. નાની કડાઈમાં 2 ચમચી તેલ ગરમ કરો. ½ ટીસ્પૂન જીરું ઉમેરો અને તે ફૂટે ત્યાં સુધી સાંતળો.

11. વાટેલા લીલા મરચા અને આદુની પેસ્ટ ઉમેરો. સારી રીતે ભેળવી દો.

12. ત્યારબાદ ½ ચમચી લાલ મરચું પાવડર અને  ½ ચમચી ધાણા પાવડર ઉમેરો. ફરી મિક્સ કરો.

13. ત્યારબાદ બટાકાના ક્યુબ્સ ઉમેરો.

14. મસાલાને બટાકાની સાથે ખૂબ સારી રીતે મિક્સ કરો.

15. હવે, ¼ ચમચી ગરમ મસાલા પાવડર, ½ ચમચી સૂકી કેરી (રો મેંગો) પાવડર અને સ્વાદ મુજબ મીઠું ઉમેરો.

જો તમારી પાસે સૂકી કેરીનો પાઉડર (રૉ મેંગો પાવડર)ન હોય તો તેમાં થોડા ટીપાં લીંબુનો રસ નાખો. તમે સૂકા કેરીના પાવડરને બદલે સૂકા દાડમનો પાવડર પણ ઉમેરી શકો છો.

16. ફરીથી બધું સારી રીતે મિક્સ કરો અને ગેસની ફ્લેમ બંધ કરો.

સ્ટફિંગ માટે મિશ્રણ તૈયાર છે.

17. છેલ્લે, 2 ચમચી સમારેલા ધાણા ઉમેરો

સ્વાદ ચેક કરો અને જો જરૂરી હોય તો વધુ લાલ મરચું પાવડર, ગરમ મસાલા પાવડર અને સૂકી કેરીનો પાવડર ઉમેરો.

18. 30 મિનિટ પછી, લોટને ફરીથી હળવા હાથે મિક્સ કરો.

19. ત્યાર બાદ લોટને  7 અથવા 8 સમાન ટુકડાઓમાં કાપીને વિભાજીત કરો.

20. લોટનો ટુકડો લો. તેને તમારી હથેળીઓ પર રોલ કરો અને તેને રોલિંગ બોર્ડ પર મૂકો.

21. રોલિંગ પિન(વેલણ) વડે, રોટલી વણો  નાતો બઉ  જાડી નાતો બઉ પાતળી મીડીયમ થીક્નેસ વાળી રોટલી વણો.

22. રોટલીના વચ્ચેથી બે ભાગ કરી તેના પર તમારી આંગળીના ટેરવેથી  થોડું પાણી લગાવો.

23. તેના એક છેડાને બીજા છેડાથી થોડો ઓવરલેપ કરીને સીધી ધાર સાથે લાવો. કિનારીઓને દબાવો અને સીલ કરો.

24. ધારને સારી રીતે દબાવો, જેથી તેઓ સીલ થઈ જાય. તે ત્રિકોણ આકારનો કોન જેવો દેખાશે.

25. હવે, એક નાની ચમચી વડે તૈયાર બટાકાના મિશ્રણને કોનમાં સ્ટફ કરો. ત્યારબાદ આ સમોસાને બેકિંગ ટ્રે પર મુકો..

26. બંને કિનારીઓ દબાવો. ખાતરી કરો કે ત્યાં કોઈ તિરાડો નથી. કિનારીઓ ખૂબ જ સારી રીતે જોડાયેલા હોવા જોઈએ.

27. સ્ટફ્ડ સમોસા તૈયાર છે હવે સમોસા બૅક કરો

28. આ રીતે બધા સમોસા તૈયાર કરો, ભરો અને શેપ આપો. જેમ જેમ તમે તેને બનાવતા જાઓ તેમ, રસોડાના ટુવાલથી ઢાંકી દો જેથી સમોસાના બહારનું પડ સુકાઈ ન જાય.

પકવતા પહેલા, ઓવનને ઓછામાં ઓછા 15 મિનિટ માટે 180 ડિગ્રી સે. / 356 ડિગ્રી પર પ્રીહિટ કરો.

હવે, તેમને બૅકિંગ ટ્રેમાં રાખો. મેં તેમાંથી 6ને ઓવનમાં અને 10ને એર ફ્રાયરમાં બૅક કર્યા
.
29. સમોસાને થોડું તેલ વડે બ્રશ કરો.

30. પ્રીહિટેડ ઓવનમાં 180 ડીગ્રી સે/356 ડીગ્રી  પર 30 થી 35 મિનિટ માટે બૅક કરો.

31. સમોસાના બહારનું પડ ગોલડન અને ક્રિસ્પી થાય ત્યાં સુધી બૅક કરો. મેં 34 મિનિટ માટે બૅક કર્યું  છે.

બૅકિંગ વધુ પડતું ન કરવાની ખાતરી કરો કારણ કે આ સમોસાના બહારના પડને ખૂબ બ્રાઉન અને સખત બનાવી શકે છે.

33. તો તૈયાર છે હેલ્થી એનડ ટેસ્ટી બૅક્ડ સમોસા તેમને થોડી મિનિટો માટે થોડા ઠંડા થવા દો કારણ કે તે ખૂબ ગરમ હશે.

જ્યારે સમોસા ખાવા માટે પૂરતા ગરમ હોય, ત્યારે તમારી મનપસંદ ચટણી સાથે અથવા આમલીની ચટણી અથવા ધાણાની ચટણી અથવા ટોમેટો કેચપ સાથે બૅક્ડ સમોસા સર્વ કરો.

તમે આ વિગન સમોસાનો ઉપયોગ અન્ય ટેસ્ટી રેસિપી જેમ કે સમોસા પાવ અથવા સમોસા ચાટ અથવા સમોસા સેન્ડવિચ બનાવવા માટે પણ કરી શકો છો.

કોઈ પણ બચેલા સમોસાને એર-ટાઈટ કન્ટેનરમાં 1થી 2 દિવસ માટે રેફ્રિજરેટ કરી શકો છો. પીરસતા પહેલા સમોસાને ઓવનમાં ગરમ ​​કરો.

સો ઇન્જોય ઘીસ મોન્સૂન વિથ ચા એન્ડ બૅક્ડ સમોસા - ઈટ હેલ્થી સ્ટેય હેલ્થી 

- પૂનમ રાજગોર