Last Update :
04 Jul 2025
ભારતીય બજાર નિયમનકાર સેબી (SEBI) એ ગુરુવાર, 3 જુલાઈના રોજ એક મહત્ત્વપૂર્ણ આદેશ જારી કર્યો, જેમાં જેન સ્ટ્રીટ ગ્રુપ અને તેની સંલગ્ન કંપનીઓ JSI ઇન્વેસ્ટમેન્ટ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ, JSI2 ઇન્વેસ્ટમેન્ટ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ, જેન સ્ટ્રીટ સિંગાપોર પ્રાઇવેટ લિમિટેડ અને જેન સ્ટ્રીટ એશિયા ટ્રેડિંગ લિમિટેડને શેરબજારમાં વેપાર કરવાથી પ્રતિબંધિત કરવામાં આવ્યો.
GSTVની એપ્લિકેશન ડાઉનલોડ કરો
સેબીના જણાવ્યા અનુસાર, આ કંપનીઓને હવે સીધા કે આડકતરી રીતે શેર ખરીદવા, વેચવા અથવા કોઈપણ પ્રકારનો વ્યવહાર કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં.
ગેરકાયદેસર નફો જપ્ત કરવામાં આવશે
સેબીએ તેના આદેશમાં કહ્યું છે કે જેન સ્ટ્રીટ ગ્રુપ દ્વારા કમાયેલા 4,843 કરોડ રૂપિયાનો ગેરકાયદેસર નફો જપ્ત કરવામાં આવશે. કંપનીઓને આ રકમ ભારતમાં માન્ય બેંકમાં એસ્ક્રો ખાતામાં જમા કરાવવાનો નિર્દેશ આપવામાં આવ્યો છે. ઉપરાંત, જેન સ્ટ્રીટના બેંક ખાતાઓમાંથી પૈસા ઉપાડવા પર પણ પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે. હવે સેબીની પરવાનગી વિના કોઈ પણ વ્યવહાર શક્ય રહેશે નહીં.
ત્રણ મહિનાનો સમય
જેન સ્ટ્રીટે આગામી ત્રણ મહિનાની અંદર અથવા તેમની સમાપ્તિ તારીખ (જે પણ વહેલું હોય) સુધીમાં તેની બધી ખુલ્લી ટ્રેડિંગ પોઝિશન બંધ કરવી પડશે. એટલે કે, કંપનીએ તેના બધા બાકી સોદા પૂર્ણ કરવા પડશે.
રોકડ સમકક્ષ શું છે?
ફ્યુચર્સ અને ઓપ્શન્સ (F&O) ટ્રેડિંગમાં, "રોકડ સમકક્ષ" એ એવી વસ્તુઓનો ઉલ્લેખ કરે છે જેને સરળતાથી રોકડમાં રૂપાંતરિત કરી શકાય છે, જેમ કે ટૂંકા ગાળાના રોકાણો. વેપારીઓ ઘણીવાર તેનો ઉપયોગ કોલેટરલ તરીકે અથવા માર્જિન તરીકે કરે છે. આનાથી તેમને વ્યાજ મેળવવાની તક મળે છે અને તે જ સમયે તેઓ F&O માં સોદા કરી શકે છે. જેન સ્ટ્રીટ પર બજારને હેરાફેરી કરવા માટે આ પદ્ધતિઓનો દુરુપયોગ કરવાનો આરોપ છે.
આખો કેસ કેવી રીતે ચાલ્યો?
એપ્રિલ 2024: સેબીએ અખબારના અહેવાલોના આધારે તપાસ શરૂ કરી. અહેવાલોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે જેન સ્ટ્રીટ પર ભારતીય બજારમાં ગેરકાયદેસર વ્યવસાય કરવાનો આરોપ છે.
જુલાઈ 2024: સેબીએ નેશનલ સ્ટોક એક્સચેન્જ (NSE) ને જેન સ્ટ્રીટના વ્યવસાયની તપાસ કરવાનો આદેશ આપ્યો.
ઓગસ્ટ 2024: સેબીએ જેન સ્ટ્રીટ સાથે વાત કરી અને કંપનીએ તેનો જવાબ આપ્યો.
નવેમ્બર 2024: NSE એ જેન સ્ટ્રીટનો તપાસ અહેવાલ SEBI ને સુપરત કર્યો.
ડિસેમ્બર 2024: SEBI એ અવલોકન કર્યું કે અઠવાડિયાના છેલ્લા દિવસે (એક્સપાયરી ડે) બજારમાં અસામાન્ય અસ્થિરતા હતી અને કેટલીક કંપનીઓ (ખાસ કરીને જેન સ્ટ્રીટ) ઉચ્ચ જોખમવાળા સોદા કરી રહી હતી.
ફેબ્રુઆરી 2025: SEBI એ જોયું કે જેન સ્ટ્રીટ નિયમોનો ભંગ કરી રહી છે. NSE એ કંપનીને હેરાફેરીવાળા સોદા બંધ કરવા ચેતવણી મોકલી.
Jane Street Group જેન સ્ટ્રીટે ચેતવણીને અવગણી અને ફરીથી મોટા સોદા કર્યા, જેના પછી સેબીએ આ કડક કાર્યવાહી કરી.
વ્યક્તિગત લાભ માટે ઉપયોગ
સેબીની તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે જેન સ્ટ્રીટે બેંક નિફ્ટી અને તેમના ફ્યુચર્સના 12 શેરમાં મોટી ખરીદી કરી હતી. કંપનીએ જાણી જોઈને એવી ખરીદી કરી હતી કે શેરના ભાવ વધ્યા અથવા સ્થિર રહ્યા. આનાથી કંપનીને ઇન્ડેક્સ ઓપ્શન્સમાં મોટા નફાકારક સોદા કરવામાં મદદ મળી. સેબીનું કહેવું છે કે આ પદ્ધતિ બજારના નિયમોની વિરુદ્ધ છે.
