International Day of Forests 2024 / શા માટે મહત્ત્વપૂર્ણ છે આંતરરાષ્ટ્રીય વન દિવસની ઉજવણી? જાણો તેનો ઈતિહાસ અને ભારતમાં જંગલોની સ્થિતિ

જંગલો આપણને શારીરિક અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય માટે ઘણું બધું પ્રદાન કરે છે. જંગલના ગાઢ વૃક્ષો પાણીને શુદ્ધ કરે છે, હવાને પ્રદૂષણથી મુક્ત કરે છે, આબોહવા પરિવર્તન સામે લડવા માટે જરૂરી કાર્બન ડાયોક્સાઇડનો સંગ્રહ કરે છે અને ખોરાક અને જીવનરક્ષક દવાઓ પૂરી પાડે છે. સૌથી મહત્ત્વની હકીકત એ છે કે જંગલો આપણને માણસોને મોટી સંખ્યામાં રોજગાર અને ધંધા પણ પ્રદાન કરે છે. ટૂંકમાં, આપણે તેમને કંઈ ન આપીએ તો પણ તેઓ આપણને ઘણું પ્રદાન કરે છે. આવી સ્થિતિમાં, જંગલનું રક્ષણ અને સંરક્ષણ એ આપણી પરમ ફરજ બની જાય છે. આંતરરાષ્ટ્રીય વન દિવસ નિમિત્તે ચાલો જાણીએ તેના ઈતિહાસ, મહત્ત્વ અને તેનાથી સંબંધિત રસપ્રદ તથ્યો.

આંતરરાષ્ટ્રીય વન દિવસનો ઈતિહાસ

યુરોપિયન એગ્રીકલ્ચરલ કન્ફેડરેશનની 23મી જનરલ એસેમ્બલીમાં વર્ષ 1971માં વિશ્વ વનીકરણ દિવસની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. યુનાઈટેડ નેશન્સ ફૂડ એન્ડ એગ્રીકલ્ચર ઓર્ગેનાઈઝેશને દર વર્ષે 21 માર્ચે આંતરરાષ્ટ્રીય વન દિવસ ઉજવવાનું નક્કી કર્યું. પાછળથી, યુનાઇટેડ નેશન્સ જનરલ એસેમ્બલીએ 21 માર્ચે બે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્મારકો એટલે કે વિશ્વ વનીકરણ દિવસ અને આંતરરાષ્ટ્રીય વન દિવસને જોડીને આંતરરાષ્ટ્રીય વન દિવસ ઉજવવાનું નક્કી કર્યું. નોંધનીય છે કે દરેક વ્યક્તિ માટે જંગલો, વૃક્ષો અને છોડના મૂલ્યોને સમજવું મહત્ત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે તે સ્થાનિક રોજગાર આપીને કાચો માલ અને આવકનો સ્ત્રોત પૂરો પાડે છે.

ભારતમાં જંગલોની સ્થિતિ

ઈન્ડિયા સ્ટેટ ઓફ ફોરેસ્ટ રિપોર્ટ 2021 અનુસાર, વર્ષ 2019માં દેશમાં જંગલ અને વૃક્ષોના કવર વિસ્તારમાં 2,261 ચોરસ કિલોમીટરનો પ્રશંસનીય વધારો જોવા મળ્યો છે. આ સમય સુધીમાં, ભારતનો કુલ જંગલ અને વૃક્ષાચ્છાદિત વિસ્તાર 80.9 મિલિયન હેક્ટર હતો, જે દેશના ભૌગોલિક વિસ્તારના 24.62 ટકા હતો. રિપોર્ટ અનુસાર, 17 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોનો 33 ટકાથી વધુ વિસ્તાર જંગલોથી ઘેરાયેલો છે. દેશના સૌથી મોટા જંગલોથી આચ્છાદિત રાજ્યનો શ્રેય મધ્યપ્રદેશને જાય છે, ત્યારબાદ અરુણાચલ પ્રદેશ, છત્તીસગઢ, ઓડિશા અને મહારાષ્ટ્ર આવે છે, પરંતુ જ્યાં સુધી તેના કુલ ભૌગોલિક વિસ્તારની ટકાવારી તરીકે જંગલોની સ્થિતિનો સંબંધ છે, દેશના ટોચના 5 રાજ્યોમાં મિઝોરમ (84.53 ટકા), અરુણાચલ પ્રદેશ, (79.33 ટકા), મેઘાલય (76 ટકા), મણિપુર (74.34 ટકા) અને નાગાલેન્ડ (73.90 ટકા) આવે છે.

આંતરરાષ્ટ્રીય વન દિવસ વિશે કેટલાક રસપ્રદ તથ્યો

2012માં સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભા દ્વારા આંતરરાષ્ટ્રીય વન દિવસ (IDF) ની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી.

યુનાઈટેડ નેશન્સ ફોરમ ઓન ફોરેસ્ટ્સ અને યુનાઈટેડ નેશન્સ ફૂડ એન્ડ એગ્રીકલ્ચર ઓર્ગેનાઈઝેશન (FAO) સરકારો અને જંગલો પર સહયોગી ભાગીદારીના સહયોગથી આંતરરાષ્ટ્રીય વન દિવસની ઉજવણી કરે છે.

પૃથ્વીના વૃક્ષોની લગભગ 80 ટકા પ્રજાતિઓ જંગલોમાં જોવા મળે છે. લગભગ 1.6 અબજ લોકો આજીવિકા, કપડા, હિટીંગ, પરિવહન અને દવા સહિતની મૂળભૂત જરૂરિયાતો માટે વૃક્ષો પર નિર્ભર છે.

ગાઢ વૃક્ષોથી ઢંકાયેલા આપણા જંગલો કાર્બન સિંક તરીકે કામ કરે છે, વધારાનું CO2 (કાર્બન ડાયોક્સાઇડ) શોષી લે છે અને સંગ્રહિત કરે છે.

કુદરતી જળચર તરીકે, આપણા જંગલો માનવ અસ્તિત્વ માટે જરૂરી છે, કારણ કે લગભગ 95 ટકા વરસાદ જંગલો, વૃક્ષો અને છોડ દ્વારા રિસાયકલ કરવામાં આવે છે.