Last Update :
11 Jun 2025
UPI વપરાશકર્તાઓને આંચકો લાગી શકે છે, હકીકતમાં સરકાર તેનાથી સંબંધિત નિયમોમાં મોટો ફેરફાર કરી શકે છે. અત્યાર સુધી જે સેવા સંપૂર્ણપણે મફત હતી, હવે મોટા વ્યવહારો માટે ફી ચૂકવવી પડશે. મફત UPI ચુકવણીની આ સીસ્ટમે ડિજિટલ ચુકવણીમાં ભારતને વિશ્વમાં નંબર-1 બનાવ્યું હતું, તે હવે મફત રહેશે નહીં. ટૂંક સમયમાં તમારે તેના પર મોટા વ્યવહારો કરવા માટે ફી ચૂકવવી પડશે. સરકાર ટૂંક સમયમાં UPI સંબંધિત નિયમોમાં ફેરફાર કરી શકે છે. મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, સરકાર 3,000 રૂપિયાથી વધુના UPI વ્યવહારો પર મર્ચન્ટ ડિસ્કાઉન્ટ રેટ (MDR) ફરીથી રજૂ કરવાની યોજના બનાવી રહી છે. આ માટે, જાન્યુઆરી 2020 થી લાગુ કરાયેલ શૂન્ય-MDR નીતિમાં ફેરફાર કરી શકાય છે.
GSTVની એપ્લિકેશન ડાઉનલોડ કરો
નાના UPI ચુકવણીઓને MDRમાંથી મુક્તિ આપવામાં આવશે, પરંતુ મોટા વ્યવહારો પર મૂલ્યના આધારે ફી વસૂલવાની યોજના છે એટલે કે 3000 રૂપિયાથી વધુના વ્યવહારો. પેમેન્ટ્સ કાઉન્સિલ ઓફ ઈન્ડિયાએ મોટા વેપારીઓ માટે UPI વ્યવહારો પર 0.3% MDRનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો છે. હાલમાં, ક્રેડિટ અને ડેબિટ કાર્ડ ચુકવણીઓ પર MDR 0.9% થી 2% છે, જોકે RuPay કાર્ડ હાલમાં આમાંથી બાકાત રાખવામાં આવ્યા છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, ગયા અઠવાડિયે વડા પ્રધાન કાર્યાલય, આર્થિક બાબતો વિભાગ અને નાણાકીય સેવાઓ વિભાગની ઉચ્ચ-સ્તરીય બેઠકમાં MDR ફ્રેમવર્ક પર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી.
આ ફેરફાર શા માટે કરવામાં આવી રહ્યો છે?
અહેવાલમાં સૂત્રોના હવાલાથી કહેવામાં આવ્યું છે કે સરકાર બેંકો અને ચુકવણી સેવા પ્રદાતાઓને નુકસાનમાંથી બચાવવા માટે UPI નિયમોમાં ફેરફાર કરી રહી છે. આનાથી તેમને તેમના માળખાગત સુવિધાઓ અને સંચાલન ખર્ચનું સંચાલન કરવામાં મદદ મળશે. કારણ કે UPI હવે દેશમાં રિટેલ ડિજિટલ વ્યવહારોમાં 80% હિસ્સો ધરાવે છે. 2020 થી UPI વ્યક્તિ-થી-વેપારી વ્યવહારોનું મૂલ્ય રૂ. 60 લાખ કરોડ સુધી પહોંચી ગયું છે. આવી સ્થિતિમાં, મોટાભાગના લોકો મોટા વ્યવહારો માટે તેના પર આધાર રાખે છે. પરંતુ શૂન્ય-MDR ને કારણે, બેંકો અને ચુકવણી પ્રદાતાઓને મોટા વ્યવહારોના ખર્ચનો સામનો કરવામાં મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે, અને ક્ષેત્રમાં નવા રોકાણ માટે ઓછું પ્રોત્સાહન મળી રહ્યું છે. આ સમસ્યાને ધ્યાનમાં રાખીને, સરકાર આ પગલું ભરી શકે છે.
નિર્ણય ક્યારે લેવામાં આવશે?
બેંકો, ફિનટેક કંપનીઓ અને નેશનલ પેમેન્ટ્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (NPCI) સાથે ચર્ચા કર્યા પછી આગામી એક કે બે મહિનામાં નિર્ણય લઈ શકાય છે. આ નિયમ લાગુ થતાં જ, UPI વપરાશકર્તાઓ માટે નાની ચુકવણીઓ મફત હશે, પરંતુ મોટા વ્યવહારો મોંઘા થઈ શકે છે. વેપારીઓએ MDR ચૂકવવો પડશે, જેની અસર ગ્રાહકો પર પણ પડી શકે છે.
