Last Update :
13 Jul 2025
ડ્રોન હવે ફક્ત સૈન્ય પૂરતા મર્યાદિત નથી રહ્યા. આજે તે ફોટોગ્રાફી, ફિલ્મ મેકિંગ, કૃષિ, સર્વેક્ષણ, સુરક્ષા અને લોજિસ્ટિક્સ જેવા ઘણા ક્ષેત્રોમાં સામાન્ય બની ગયા છે, પરંતુ ભારતમાં ડ્રોન ઉડાવવા માટે કેટલાક કાનૂની નિયમો અને શરતો નક્કી કરવામાં આવી છે, જેનું પાલન કરવું ફરજિયાત છે. જો તમે ભારતમાં ડ્રોન ખરીદવા અથવા ઉડાવવાનું વિચારી રહ્યા છો, તો આ લેખ તમારા માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. અહીં જાણો ડ્રોન સંબંધિત નિયમો, નોંધણી પ્રક્રિયા અને જરૂરી સાવચેતીઓ...
GSTVની એપ્લિકેશન ડાઉનલોડ કરો
ભારતમાં ડ્રોન સંબંધિત મુખ્ય કાયદા અને નિયમો (DGCA દ્વારા નિર્ધારિત)
ભારતમાં ડ્રોન ઉડાવવાને લગતા (DGCA) તમામ નિયમોનું નિરીક્ષણ કરે છે. આ માટે 2021માં ભારત સરકારે ડ્રોન નિયમો 2021 જારી કર્યા હતાં, જેને પાછળથી સરળ બનાવવામાં આવ્યા અને કેટલાક ફેરફારો પણ કરવામાં આવ્યા.
ડ્રોનની શ્રેણીઓ
નેનો ડ્રોન
વજન: 250 ગ્રામ સુધી
ઉડવાની ઊંચાઈ: 50 ફૂટ સુધી
નોંધણી: જરૂરી નથી (જો બિન-વ્યાપારી ઉપયોગ હોય તો)
માઇક્રો ડ્રોન:
વજન: 250 ગ્રામથી 2 કિલો
ઉડવાની ઊંચાઈ: 200 ફૂટ સુધી
નોંધણી: જરૂરી
નાના ડ્રોન:
વજન: 2 કિલોથી 25 કિલો
ઉડવાની ઊંચાઈ: 400 ફૂટ સુધી
DGCAની પરવાનગી જરૂરી
મીડિયમ અને લાર્જ ડ્રોન
વાણિજ્યિક અને સુરક્ષા હેતુઓ માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે
ખાસ પરવાનગી જરૂરી છે
ડ્રોન ખરીદતા અને ઉડાડતા પહેલા કઈ બાબતો ધ્યાનમાં રાખવી?
UDAN પોર્ટલ (ડિજિટલસ્કાય પ્લેટફોર્મ) પર નોંધણી
ડ્રોન ઉડાડવા માટે તમારે પહેલા https://digitalsky.dgca.gov.in/ વેબસાઇટ પર જઈને ડ્રોન ઓપરેટર (રિમોટ પાઇલટ) તરીકે નોંધણી કરાવવી પડશે. તમારે તમારા ડ્રોનનો યુનિક આઇડેન્ટિફિકેશન નંબર (UIN) મેળવવો પડશે. નોંધણી પછી ડ્રોનને ડિજિટલ ટેગ અથવા QR કોડથી ચિહ્નિત કરવું ફરજિયાત છે.
પરવાનગી ક્યાં જરૂરી, ક્યાં નહીં
દરેક ફ્લાઇટ માટે DGCAના ડિજિટલસ્કાય પોર્ટલ અથવા એપ્લિકેશન પરથી પરવાનગી જરૂરી છે. એરપોર્ટ, લશ્કરી વિસ્તારો, સંસદ ભવન, સરહદી વિસ્તારો અને આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદો નજીક ડ્રોન ઉડાવવા પર સખત પ્રતિબંધ છે.
ગ્રીન, યલો અને રેડ ઝોન
ડ્રોન ઉડાવવા માટે ભારતને ત્રણ ઝોનમાં વહેંચવામાં આવ્યું છે..
ગ્રીન ઝોન: પરવાનગી વિના ડ્રોન ઉડાડી શકાય છે (નિયંત્રિત મર્યાદામાં)
પીળો ઝોન: પરવાનગી જરૂરી
રેડ ઝોન: સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ
રિમોટ પાયલટ સર્ટિફિકેટ (RPC)
માઈક્રો અને મોટા ડ્રોન માટે તાલીમ લેવી અને લાઇસન્સ મેળવવું જરૂરી છે. આ ફક્ત DGCA દ્વારા માન્યતા પ્રાપ્ત તાલીમ શાળામાંથી જ કરી શકાય છે.
ડ્રોન ઉડાવતી વખતે કઈ સાવચેતીઓ રાખવી જરૂરી છે?
જાહેર સ્થળોએ ઉડતી વખતે લોકોની ભીડથી દૂર રહો. પરવાનગી મેળવ્યા પછી જ રાત્રે ડ્રોન ઉડાવો. ડ્રોનથી ગોપનીયતાનું ઉલ્લંઘન ન કરો (જેમ કે કોઈના ઘર અથવા ખાનગી મિલકતનું રેકોર્ડિંગ) ડ્રોનમાં ફ્લાઇટ લોગિંગ અને GPS ટ્રેકિંગ ચાલુ રાખો. કોઈપણ અકસ્માત અથવા સુરક્ષા ઉલ્લંઘનના કિસ્સામાં સ્થાનિક પોલીસ અને DGCAને જાણ કરો. ભારતમાં ચાઇનીઝ ડ્રોનના ઘણા મોડેલો પર પ્રતિબંધ છે. ફટાકડા, હથિયાર અથવા ખતરનાક માલ લઈ જવા માટે ડ્રોનનો ઉપયોગ ગેરકાયદેસર છે.
ડ્રોન ખરીદતી વખતે શું ધ્યાનમાં રાખવું?
- ફક્ત DGCA પ્રમાણિત બ્રાન્ડ અથવા મોડેલ્સ જ ખરીદો.
- ડ્રોનમાં GPS, ઊંચાઈ નિયંત્રણ, અથડામણ ટાળવા જેવી સુવિધાઓ હોવી જોઈએ.
- ડ્રોન સાથે આપેલ સીરીયલ નંબર અથવા યુનિક ID સુરક્ષિત રીતે રાખો.
- ડ્રોનની બેટરી ક્ષમતા અને ઉડાન સમય તપાસો.
- ડ્રોનના ભાગો (પ્રોપેલર, મોટર, કેમેરા) માટે રિપ્લેસમેન્ટ સુવિધા હોવી જોઈએ.
