Cashમાં આપ-લે કરવાની પણ છે મર્યાદા, આવકવેરાની નોટિસ ક્યારે મળી શકે, જાણો કેટલી છે લિમિટ

ભારત જેવા દેશમાં, લોકો મોટા પ્રમાણમાં રોકડનો ઉપયોગ કરે છે, જેના કારણે કાળા નાણાંની સમસ્યા લાંબા સમયથી ચિંતાનો વિષય રહી છે. મોટા રોકડ વ્યવહારો પારદર્શિતાનો અભાવ તરફ દોરી જાય છે અને કરચોરીને પ્રોત્સાહન આપે છે. આ સમસ્યાને ધ્યાનમાં રાખીને, ભારત સરકાર અને આવકવેરા વિભાગે રોકડ વ્યવહારો અંગે કડક નિયમો લાગુ કર્યા છે.

GSTVની એપ્લિકેશન ડાઉનલોડ કરો

   

રોકડમાં ચુકવણી લેવા અને આપવા અંગે આવકવેરા કાયદામાં ઘણા નિયંત્રણો લાદવામાં આવ્યા છે. કેટલાક નિયમો ફક્ત વ્યવસાય અથવા વ્યવસાય કરનારાઓને લાગુ પડે છે જ્યારે કેટલાક બધા લોકોને લાગુ પડે છે. આ નિયમોને સમજવું જરૂરી છે જેથી તમે કોઈપણ પ્રકારના દંડથી બચી શકો.

1.  વ્યવસાય અથવા વ્યાવસાયિકો માટેના નિયમો

આ પણ વાંચો :

આવકવેરા રિટર્ન ફાઇલ કરવાની સમયમર્યાદામાં વધારો, CBDT એ નવી તારીખ કરી જાહેર

આવકવેરા વિભાગે ITR-1, ITR-4 માટે આ ખાસ સુવિધા શરૂ કરી, સંપૂર્ણ વિગતો તપાસો

જો તમે કોઈપણ વ્યવસાયમાં છો, તો તમે એક દિવસમાં કોઈપણ એક વ્યક્તિને 10000 રૂપિયાથી વધુ રોકડ ચૂકવી શકતા નથી. જો તમે આ કરો છો, તો તે ખર્ચ આવકવેરામાં કપાતને પાત્ર રહેશે નહીં. જોકે, એક અપવાદ છે. જો તમે ટ્રાન્સપોર્ટરને ચુકવણી કરી રહ્યા છો, તો તમે 35000 રૂપિયા સુધી રોકડ ચૂકવી શકો છો.

એ જ રીતે, જો તમે કોઈ મિલકત ખરીદો છો અને તેના માટે 10000 રૂપિયાથી વધુની રોકડ ચુકવણી કરો છો, તો તે રકમ તે મિલકતની કિંમતમાં ઉમેરવામાં આવશે નહીં.

2. રોકડમાં લોન લેવી અથવા પરત કરવી

તમે 200000 રૂપિયાથી વધુની લોન રોકડમાં લઈ અથવા ચૂકવી શકતા નથી. જોકે આનો તમારી કર જવાબદારી પર કોઈ પ્રભાવ પડતો નથી, પરંતુ જો તમે આ નિયમ તોડો છો, તો કર અધિકારી સમાન રકમનો દંડ લાદી શકે છે.

આ મર્યાદા ફક્ત એક વ્યવહાર માટે લાગુ પડતી નથી. 20,000 થી વધુ લોન લેતાંની સાથે જ, એક પણ રૂપિયો રોકડમાં ચૂકવવો નિયમોની વિરુદ્ધ રહેશે.

જોકે, આ પ્રતિબંધ બેંકો, સરકાર, સરકારી કંપનીઓ અને અમુક ખાસ સંસ્થાઓ સાથેના વ્યવહારો પર લાગુ પડતો નથી. ઉદાહરણ તરીકે, તમે તમારા હોમ લોનના હપ્તા રોકડમાં ચૂકવી શકો છો, ભલે તે 20,000 થી વધુ હોય.

3. ચોક્કસ આવકવેરા કપાત માટે રોકડ ચુકવણી પર પ્રતિબંધો

કેટલાક ખર્ચાઓ માટે પણ રોકડ ચુકવણી પર પ્રતિબંધો છે, જેના માટે તમે કર કપાતનો દાવો કરી શકતા નથી. 

કલમ 80D હેઠળ, જો આરોગ્ય વીમા પ્રીમિયમ રોકડમાં ચૂકવવામાં આવે છે, તો તે કપાત માટે પાત્ર રહેશે નહીં.

જોકે, 5,000 રૂપિયા સુધીની નિવારક આરોગ્ય તપાસની રકમ રોકડમાં ચૂકવી શકાય છે.

જો વરિષ્ઠ નાગરિકો પાસે આરોગ્ય વીમો ન હોય તો તેમના તબીબી ખર્ચ પર મુક્તિ પણ રોકડ ચુકવણી મર્યાદા હેઠળ આવે છે.

તેવી જ રીતે, કલમ 80G હેઠળ આપવામાં આવેલા દાનને મુક્તિ આપવામાં આવશે નહીં જો દાન એક સમયે 2,000 રૂપિયાથી વધુ રોકડમાં હોય. આ મર્યાદા દરેક દાન પર અલગથી લાગુ પડે છે, કુલ દાન પર નહીં.

4. રોકડ લેવા પર કડક પ્રતિબંધ

કલમ 269ST હેઠળ, કોઈ પણ વ્યક્તિ એક જ પ્રસંગ અથવા વ્યવહારમાં 2 લાખ રૂપિયા કે તેથી વધુ રોકડ લઈ શકશે નહીં. આ પ્રતિબંધ રોકડ લેનાર વ્યક્તિને લાગુ પડે છે, આપનારને નહીં. ઉદાહરણ તરીકે:

એક કેટરર કોઈપણ દિવસે અથવા અલગ અલગ દિવસોમાં લગ્ન માટે એક જ વ્યક્તિ પાસેથી 2 લાખ રૂપિયા કે તેથી વધુ રોકડ લઈ શકશે નહીં.

જો તમે સોનું, જમીન કે ઘર વેચી રહ્યા છો અને સોદાની કુલ રકમ બે લાખથી વધુ હોય, તો તમે બે લાખથી વધુ રોકડ લઈ શકતા નથી, પછી ભલે તે એકસાથે હોય કે હપ્તામાં.

આ નિયમ લગ્નમાં અથવા સંબંધીઓ પાસેથી મળેલી ભેટોને પણ લાગુ પડે છે. 2 લાખ રૂપિયાથી વધુ રોકડ ભેટ તરીકે સ્વીકારી શકાતી નથી.

જો તમે આ નિયમનું ઉલ્લંઘન કરો છો, તો આવકવેરા અધિકારી રોકડમાં લીધેલી રકમ જેટલો દંડ લાદી શકે છે. આ નિયમ હેઠળ, રોકડ આપનાર વ્યક્તિને કોઈ સજાનો સામનો કરવો પડતો નથી.