Last Update :
08 Jun 2025
દરેક માતા-પિતાનું સપનું હોય છે કે તેના બાળકો તેમનાથી ઘણું આગળ વધે, જીવનમાં સફળ થાય અને કંઈક મોટું કરે. આ માટે મોટાભાગના માતા-પિતા તેમના બાળકોના શિક્ષણનું સંપૂર્ણ ધ્યાન રાખે છે. પરંતુ શું ફક્ત આટલું જ કરવું પૂરતું છે? કારણ કે બાળક સફળ થાય છે તેના માટે ઘણા પરિબળો જવાબદાર છે. સૌથી મોટી શરત એ છે કે તેનો ઉછેર એવી રીતે થવો જોઈએ કે તે ખુલ્લા મનનો, સારી રીતે વિચારતો વ્યક્તિ બને. પરંતુ વિડંબના એ છે કે ઘણી વખત માતા-પિતા બાળકને બધી સુવિધાઓ આપે છે, પરંતુ તેમ છતાં તેઓ કેટલીક ભૂલો કરે છે જે બાળક માટે સફળતા ખૂબ જ મુશ્કેલ બનાવે છે. તે-ની આ ભૂલો બાળકોના આત્મવિશ્વાસ, નિર્ણય લેવાની ક્ષમતા વગેરેને અસર કરે છે, જે સફળતા માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તો અહીં જાણો માતા-પિતાની તે આદતો જે બાળકને સફળ થતા અટકાવવાનું કામ કરે છે.
GSTVની એપ્લિકેશન ડાઉનલોડ કરો
વધુ પડતું નિયંત્રણ કરવાનો પ્રયાસ
કેટલાક માતા-પિતા તેના બાળકોને ખૂબ જ નિયંત્રિત કરવા માંગે છે. તેમણે શું કરવાનું છે, ક્યાં જવું છે, તેની કારકિર્દીની યોજનાઓ પણ માતાપિતા દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે છે. એવું લાગે છે કે બાળક ફક્ત એક રોબોટ છે, જેને સૂચનાઓ આપીને કામ કરાવવામાં આવી રહ્યું છે. એ સાચું છે કે માતાપિતા પાસે ઉંમરનો અનુભવ હોય છે પરંતુ વધુ પડતું નિયંત્રણ બાળકના વ્યક્તિત્વનો નાશ કરે છે. આવા માતા-પિતાને કારણે બાળકો ક્યારેય જોખમ લેવાનું, નવા વિચારો શોધવાનું અથવા તેમની રુચિઓનું પાલન કરવાનું શીખી શકતા નથી અને ટોળાની માનસિકતામાં અટવાયેલા રહે છે.
જ્યારે માતા-પિતા પોતાના બાળકની સરખામણી બીજા બાળકો સાથે કરે છે
જ્યારે માતા-પિતા હંમેશા પોતાના બાળકોની સરખામણી બીજા બાળકો સાથે કરે છે, પછી ભલે તે પાડોશીનું બાળક હોય કે બીજા કોઈ સાથે. ત્યારે તેની બાળકના આત્મસન્માન પર ઊંડી અસર પડે છે. માતા-પિતા પાસેથી વારંવાર 'જુઓ, તે ખૂબ સારો છે અને તમે શું કરી રહ્યા છો?' સાંભળવાથી બાળકોને એવું લાગે છે કે તેઓ ક્યારેય સારા નહીં બની શકે. આ કારણે બાળકને ધીમે ધીમે એવું લાગવા લાગે છે કે તે કંઈ કરી શકતો નથી અથવા તેની પાસે કોઈ ક્ષમતા નથી અને તે કંઈપણ નવું કરવાથી ડરવા લાગે છે.
શીખવવાને બદલે ભૂલ થાય ત્યારે ઠપકો આપતા રહેવો
બીજા બધાની જેમ બાળકો પણ ભૂલો કરે છે અને પછી તેમાંથી શીખે છે. પરંતુ કેટલાક માતાપિતાને તેના બાળકને શીખવવાની, સમજાવવાની અથવા ભૂલ સુધારવાની તક આપવાને બદલે દરેક ભૂલ માટે ઠપકો આપવાની આદત હોય છે. માતાપિતાની આ આદતને કારણે બાળકો ડરવા લાગે છે અને તે કંઈપણ નવું કરવાથી દૂર રહેવા લાગે છે. તેને લાગે છે કે જો તેઓ જે કામ કરી રહ્યા છે તે ખોટું થશે, તો તેને ઠપકો આપવામાં આવશે અને તેના કારણે તેઓ કંઈ નવું શીખી શકતા નથી. ધીમે ધીમે બાળકની અંદરની સર્જનાત્મકતા ઓછી થવા લાગે છે.
બાળકોને ભાવનાત્મક ટેકો ન આપવો
ઘણી વખત કામના દબાણને કારણે કે અન્ય કોઈ કારણોસર માતા-પિતા બાળકોને સમય આપી શકતા નથી. જ્યારે બાળકના સ્વસ્થ વિકાસ માટે ફક્ત તેની જરૂરિયાતો પૂરી કરવી પૂરતું નથી, પરંતુ તેને પ્રેમ અને સમય આપવો પણ મહત્વપૂર્ણ છે. જ્યારે માતા-પિતા બાળકોને સમય આપતા નથી, તેની વાત સાંભળતા નથી, ત્યારે બાળક એકલતા અનુભવવા લાગે છે. તે પોતાની સમસ્યાઓ કોઈની સાથે ખુલ્લેઆમ શેર કરી શકતો નથી અને અંદરથી તૂટી પડવા લાગે છે, જે તેના માનસિક વિકાસને પણ અસર કરે છે.
બાળકના બધા કામ જાતે કરવા
કેટલાક માતા-પિતા તેના બાળકોને મદદ કરવાની પ્રક્રિયામાં તેનું બધું કામ જાતે કરે છે. બેગ પેક કરે છે, બૂટ-ચંપલ પહેરે છે, ક્યારેક શાળાનું હોમવર્ક પણ કરે છે. બાળકોને મદદ કરવી મહત્વપૂર્ણ છે, પરંતુ તેનું બધું કામ જાતે કરવું યોગ્ય નથી. જ્યારે તમે તમારા બાળકો માટે બધું જાતે કરવાનું શરૂ કરો છો, ત્યારે બાળક જવાબદારી લેવાનું શીખતું નથી. આવી સ્થિતિમાં જ્યારે બાળક જીવનમાં કોઈ પડકારનો સામનો કરે છે, ત્યારે આશ્રિત સ્વભાવને કારણે તે પડકારનો સામનો કરી શકતો નથી.
